Stap voor stap: de impact van artrose op uw voeten en loopcomfort

Deze content is medisch beoordeeld door orthopedisch chirurg Drs. J.I. de Jong. Jan Ide is reeds 35 jaar orthopeed en werkt bij de OPC Kliniek.

Hoe stevig staat u in uw schoenen? Naarmate u ouder wordt, kan uw stabiliteit afnemen vanwege slijtage van het kraakbeen in uw voeten. Er kan dan pijn ontstaan bij het lopen in combinatie met een stijf gevoel. Artrose in de voeten is een veelvoorkomende aandoening die ons loopcomfort aanzienlijk kan beïnvloeden. In dit artikel duiken we dieper in de oorzaak, symptomen en behandelingen van deze slijtage. Bovendien geven wij adviezen en oefeningen voor iedereen die te maken heeft met de uitdagingen van voetartrose.

Artrose enkels

↳Inhoudsopgave artrose in de voet

Slijtage vermindert de balans en verandert manier van lopen
Oorzaak primaire artrose voet
Oorzaak secundaire artrose voet
Symptomen artrose voet
Reumatische voet symptomen
Diagnose artrose voet
Behandeling artrose voet
Pijnstilling artrose voet
Operatie artrose voet
Interactie voetartrose met andere aandoeningen
Vroegtijdige herkenning voetartrose
Preventie voetartrose
Schoenen voor artrose in de voeten
Oefeningen bij artrose voet
Video’s oefeningen voor de voet
Vragen aan orthopeed Jan Ide de Jong over artrose in de voet

Slijtage vermindert de balans en verandert manier van lopen

De mens is de enige van de grotere schepselen die doorlopend op twee voeten kan staan en dat dan ook doorlopend doet. De daarvoor benodigde stabiliteit wordt geregeld door 26 botjes, 33 gewrichtjes en 19 spieren en pezen in voet en onderbeen. Deze onderdelen van het bewegingsapparaat bepalen dus letterlijk hoe stevig u in uw schoenen staat. Uw voeten moeten uw hele gewicht dragen. Wanneer u loopt, rent of hurkt, oefent u daarom extra veel druk uit op de gewrichten in uw voeten. Dit kan bij het ouder worden leiden tot artrose, wat in de volksmond slijtage wordt genoemd. Als er artrose in één of meerdere gewrichtjes ontstaat, kan dit een nadelig effect hebben op de balans én op de manier van lopen. Zeker als de artrose in voet én enkel aanwezig is.

Recent nieuws over artrose in de voet

Oorzaak primaire artrose voet

De meest voorkomende reden van pijnlijke gewrichten in de voeten is artrose zonder direct aanwijsbare oorzaak. Dat betekent dat de leeftijd een rol speelt bij de ontwikkeling van deze aandoening. Het is dus een natuurlijk ‘slijtageproces’ waar we allemaal mee te maken krijgen bij het ouder worden. De vorm van de voet verandert naarmate u ouder wordt, omdat u langzaam maar zeker ‘door de hoeven’ zakt. Bovendien wordt de dempende onderhuidse laag van de voetzool steeds dunner en geeft dus steeds minder schokdemping. Gevolg: klachten door vorm verandering en artrose van de voet.
De kraakbeenlaag van de gewrichtjes in de voet wordt dunner en kan uiteindelijk vrijwel volledig verdwijnen. Hierdoor ontstaat bot-op-bot contact. Artrose kan in alle 33 gewrichtjes van de voet ontstaan. Het meest slijtage gevoelige gewricht zit echter in de grote teen (hallux rigidus). Voorts kan artrose ontstaan in de drie gewrichten van de achtervoet en in de enkel, ook wel bovenste spronggewricht genoemd. Verder wordt artrose vaak vastgesteld aan de middenvoetsbeentjes.

Meer aandoeningen aan de voet

Artrose enkel
Hallux rigidus: artrose grote teen
Hielspoor
Tarsal boss: ‘hobbelige’ wreef die pijn doet

Oorzaak secundaire artrose voet

Er zijn meer oorzaken die kunnen leiden tot slijtage van de voet. Zo kunnen ontstekingen in het gewricht het kraakbeen aantasten, bijvoorbeeld bij jicht en reumatoïde artritis. Daardoor wordt het kraakbeen beschadigd en ook dan kan het op den duur helemaal verdwijnen. Dit wordt ook wel secundaire artrose genoemd. Dan heeft de versnelde slijtage van het kraakbeen dus een andere oorzaak dan veroudering. Tot deze categorie behoort eveneens artrose die ontstaat door beschadiging van het kraakbeen door een botbreuk of ander letsel. Dit wordt ook wel post-traumatische artrose genoemd. Dit fenomeen zien we helaas heel vaak optreden bij sporters die geblesseerd raken op jeugdige leeftijd en daar jaren later alsnog een hoge prijs voor betalen. Dit is een onderschatte en onderbelichte bijwerking binnen onze sportcultuur.

Symptomen artrose in de voet

Naarmate het slijtageproces vordert, kan er meer pijn ontstaan bij het lopen. De voet wordt stijver, waardoor bewegen moeilijker wordt. Stijve en pijnlijke voeten zijn vaak ’s morgens het meest voelbaar – het zogenaamde startpijn fenomeen – maar neemt in de loop van de ochtend geleidelijk wat af. Bij gevorderde artrose is er doorlopend gewrichtspijn in de voet, zowel bij beweging als in rust. Wanneer het kraakbeen vrijwel volledig in de gewrichten is verdwenen, ontstaat er bot-op-bot-contact. U kunt dan niet meer soepel bewegen. Bovendien kunt u heel soms een knarsend geluid horen, omdat de botten langs elkaar schuren. Als gevolg van de artrose zal er vrijwel altijd een kapsel-ontsteking ontstaan van het aangedane gewrichtje. Daardoor gaat de voet zwellen. Dit gaat gepaard met een warm gevoel. Door de slijtage kan ook de stand van de voet veranderen. Daardoor bent u minder stabiel bij het lopen.

Reumatische voet symptomen

Een ‘reumavoet’ heeft een andere oorzaak dan artrose. Het gaat bij deze aandoening niet om slijtage van het kraakbeen, maar om een chronische ontsteking van de gewrichten. Meestal begint deze klacht tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. U herkent een reumatische voet aan knobbels bij de tenen. Daardoor groeien de tenen scheef. Daarnaast kunnen de ontstekingsprocessen voor pijn, roodheid en zwellingen zorgen.

Diagnose artrose voet

Is er sprake van middelmatige of ernstige klachten, dan zal de huisarts u doorverwijzen naar een orthopedisch chirurg. Hij stelt de diagnose aan de hand van een vragenlijst en een lichamelijk onderzoek. De specialist wil ook zien hoe u loopt. Zo kan hij controleren hoe de botten van uw benen en voeten ten opzichte van elkaar bewegen. Daarnaast zal hij een röntgenfoto van de voet maken om te kunnen zien welke gewrichten door artrose zijn aangetast.

Behandeling artrose voet

De orthopedisch chirurg zal de aandoening in eerste instantie proberen te behandelen zonder operatief ingrijpen. Bij overgewicht zal hij adviseren om af te vallen om zodoende de druk op de gewrichten te verminderen. Een wandelstok of steunzolen kunnen helpen om het lopen te vergemakkelijken.

Pijnstilling artrose voet

Bij aanhoudende pijn kan de arts een ontstekingsremmer (NSAIDs) voorschrijven. Het gebruik van deze medicijnen kan gepaard gaan met vervelende bijwerkingen. Een mogelijk natuurlijk alternatief zijn de ingrediënten vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte bes-blad. Tot op heden zijn er nog geen bijwerkingen van deze ingrediënten vastgesteld.

Operatie artrose voet

Wanneer bovenstaande behandelingsmethoden geen of onvoldoende voelbaar effect hebben, kan een operatie worden overwogen. De orthopedisch chirurg kan dan de versleten gewrichtjes in uw voet vastzetten, van stand veranderen of vervangen. Eerst wordt bepaald om welk gewricht het gaat en hoe erg het is aangedaan. Van belang is dat u vooraf precies bespreekt met uw chirurg wat hij van de operatie verwacht en – nog belangrijker – wat u van de uitkomst verwacht. Voetoperaties zijn pijnlijk en de revalidatie vaak langdurig. Bovendien is de uitkomst is soms niet helemaal volgens de verwachting.

Interactie voetartrose met andere aandoeningen

Artrose in de voet kan een uitdaging zijn voor ouderen die ook andere gezondheidsproblemen ondervinden. Mensen met diabetes kunnen last hebben van verminderde bloedcirculatie en zenuwschade in hun voeten, bekend als diabetische neuropathie. Dit kan het vermogen om voetpijn te voelen verminderen, waardoor de diagnose van voetartrose wordt bemoeilijkt. Overgewicht legt extra druk op de gewrichten, inclusief die in de voeten. Dit kan niet alleen de ontwikkeling van artrose versnellen, maar ook de pijn en ongemak verergeren die gepaard gaan met deze aandoening. Bij osteoporose verzwakken de botten, wat kan leiden tot een verhoogd risico op fracturen. Dit kan complicaties veroorzaken voor mensen met voetartrose, omdat botbreuken in de voeten de gewrichten verder kunnen beschadigen. Hoewel reumatoïde artritis een andere aandoening is dan artrose, kunnen mensen aan beide lijden. Reumatoïde artritis veroorzaakt ontstekingen in de gewrichten, wat kan leiden tot verdere verslechtering van de aandoening bij mensen met voetartrose.

Vroegtijdige herkenning voetartrose

De vroegste tekenen van voetartrose kunnen stijfheid, pijn of ongemak in de voeten zijn, vooral ’s ochtends of na een periode van inactiviteit. Moeite met lopen of een verandering in de manier van lopen kan wijzen op problemen in de voetgewrichten. Een krakend geluid bij het bewegen van de voetgewrichten kan een symptoom van artrose zijn.

Preventie voetartrose

Overgewicht zorgt voor extra belasting op de voetgewrichten. Een gezond gewicht behouden helpt de druk op deze gewrichten te verminderen en verkleint het risico op artrose. Regelmatige lichaamsbeweging helpt bij het behouden van flexibiliteit en kracht in de voeten en enkels. Oefeningen die de spieren rond de gewrichten versterken, kunnen bijzonder nuttig zijn. Deze vindt onderaan dit artikel. Activiteiten die overmatige belasting of impact op de voeten veroorzaken, zoals hardlopen op harde oppervlakken, kunt u het beste minimaliseren.

Schoenen voor artrose in de voeten

Ook kunnen er speciale schoenen worden aangemeten. Deze hebben een harde zool die de afwikkeling van de voet bij het lopen makkelijker maakt. Een enkel-voetbrace is een hulpmiddel dat extra steun geeft, terwijl u uw voet en enkel zo goed mogelijk kunt blijven gebruiken.
Minder bekend maar vaak zeer effectief zijn het dragen van gewone sportschoenen. Met name de marathon hardloop schoenen kunnen veel verlichting geven. Denk aan bijvoorbeeld Nike Air, Kybun en Adidas. Ze hebben allemaal een uitstekend voetbed en een zool die heel veel schokdemping geeft. Dat is precies waar de meeste patiënten naar op zoek zijn. Bovendien is het relatief goedkoop ten opzichte van een podoloog en eigen bijdrage aan een orthopedische schoen.

Oefeningen bij artrose voet

Hier volgt een oefenprogramma dat speciaal gericht is op spierversterking van de enkels en voeten. Bovendien helpen deze oefeningen bij stijve voeten. Iedere oefening doet u in een serie van drie. Neem steeds 30 seconden pauze na iedere serie. Veel succes.

Mobiliserende oefening 1:

U gaat steunend op uw handen achteroverleunend op de grond zitten. Trek nu de voeten zo ver mogelijk naar u toe. Na drie tellen duwt uw voeten zo ver mogelijk van u af. Zorg dat uw hielen tijdens de hele oefening steeds op de grond blijven.

Mobiliserende oefening 2:

U gaat weer steunend op uw handen achteroverleunend op de grond zitten. Draai rondjes met uw voeten. Eerst linksom dan rechtsom.

Spierversterkende oefening 3:

Leg een handdoek op de vloer. Ga op een stoel zitten en zet uw voet op de handdoek. Probeer met uw tenen de handdoek te krullen en daarna te spreiden. Houdt uw hiel tijdens deze oefening stevig op de grond.

Mobiliserende oefening 4:

Ga op een hoge stoel zitten en plaats u voet op een bal. Rol uw voet zo ver mogelijk naar voren en naar achteren. Herhaal dit met de andere voet.

Mobiliserende oefening 5:

Ga op een stoel zitten met uw voeten plat op de grond. Schuif een voet eerst zover mogelijk naar voren en daarna naar achteren. Zorg dat uw hiel steeds op de grond blijft. Doe deze oefening ook met uw andere voet.

Video’s oefeningen voor de voet

#9 Oefening voor de voet bij reumatische klachten (deel 1)

#10 Oefening voor de voet bij reumatische klachten (deel 2)

#11 Oefening voor de voet bij reumatische klachten (deel 3)

#20 Spierversterkende oefening voor de voet (deel 1)

#21 Spierversterkende oefening voor de voet (deel 2)


Vragen aan orthopeed Jan Ide de Jong over artrose in de voet

Jan Ide de JongHieronder een selectie van vragen over artrose in de voet die orthopeed Jan Ide de Jong heeft ontvangen én beantwoord. Staat uw vraag er niet bij en moet deze écht beantwoord worden door een arts?
Stel dan direct uw vraag aan orthopeed Jan Ide de Jong over artrose in de voet of een andere aandoening.

Artrose op de wreef

Ik heb last van artrose op de wreef. Als ik erover wrijf dan ontstaat er een tintelend gevoel naar beneden. Alsof er een zenuw blootligt. Moet ik nu aan de huisarts een doorverwijzing vragen naar een bottenspecialist of neuroloog?
Ik denk dat u zeker thuishoort bij een orthopeed met aandachtsgebied voet en enkel. Op internet kunt u zoeken naar zo’n specialist bij u in de buurt en aan uw huisarts vragen om een doorverwijzing. Deze gespecialiseerde orthopeed zal foto’s en wellicht ook een scan maken en aan de hand daarvan met een behandeladvies komen.

Vastzetten verbrijzelde hiel

Wat vindt u van een voorstel van mijn orthopeed over het vastzetten van een verbrijzelde hiel? Wat zijn de voor en wat de nadelen daarvan?
Bij veel klachten is dit de enige resterende zinnig behandeling. Uw orthopeed moet de voor- en nadelen goed met u bespreken en u moet er vanuit gaan dat het nooit als nieuw wordt. U staat op achterstand en blijft dat ook staan. Maar wel eindelijk pijnloos. En met weinig pijnklachten kunnen lopen is ook veel waard. Dit rechtvaardigt het kleine risico bij de operatie.

Kramp in de tenen

Ik heb al een paar jaar een krampgevoel, pijnscheuten, en een doof gevoel in de grote tenen en de tenen ernaast. Kan amper nog wandelen. Verschillende onderzoeken zijn recentelijk in het ziekenhuis uitgevoerd. Behalve dat er artrose in de grote tenen is geconstateerd, kan men mij niet uitleggen waar mijn kramp in de voorvoeten vandaan komt. Dat kan volgens het ziekenhuis niet door de artrose worden veroorzaakt. Zelf denk ik dat twee voetbalblessures een rol kunnen spelen. Daarbij het ik zowel aan de linker- als rechterenkel een behoorlijke tik gehad. Wellicht zijn daardoor de zenuwen beschadigd. Graag advies.
Tot op heden bestaat er geen goede oplossing voor kramp. Het is dus zoeken naar lap- en hulpmiddeltjes om de klachten iets te verlichten. Een relatie met het genoemde enkeltrauma zie ik niet. Bovendien is het ook niet aantoonbaar. Kortom: belasting aanpassen en een ander soort wandelschoenen proberen, zoals Kybun. Een podoloog is een optie, maar dat raad ik niet meteen aan. Zijn antwoord zal sowieso betekenen dat u met inlegzooltjes de deur uitgaat met de daarbij behorende rekening. Dan is de integrale benadering van genoemde Kybun schoen denk ik beter.

Artrose voetgewrichten

Er is bij mij degeneratie van mijn voetgewrichten geconstateerd. Ik heb dit aan beide voeten en doet veel pijn. Volgens mijn orthopeed is een operatie risicovol en de kans van slagen klein. Lopen gaat steeds moeizamer met alle gevolgen van dien. Wat adviseert u?
Het advies is om tweede mening (second opinion) bij een andere enkel/voet specialist te vragen. Ga niet over één nacht ijs met het nemen van een operatie besluit. Resultaat valt soms best tegen.

Gewrichtskapsel

Zou een schoen met veel afwikkeling de pijn op het gewrichtskapsel meer rust kunnen geven en dat de pijn daarmee verdwijnt?
Dat zou zeker helpen. Kijk eens naar de Kybun schoen, deze wordt verkocht in Leiden/Zoetermeer. Is een prachtige schoen met een goede filosofie erachter.

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen