Kunnen Hyaluronzuur, Glucosamine, Chondroïtine of MSM helpen bij artrose?

Veel mensen met artrose gebruiken korte of langere tijd Hyaluronzuur, Glucosamine, Chondroïtine of MSM. Dit in de hoop dat één van deze middelen – of een combinatie ervan – de pijn en stijfheid in de gewrichten zal verminderen. Er zijn artsen die het gebruik van deze supplementen ontraden, omdat de werking ervan bij mensen met artrose nog wetenschappelijk niet bewezen is. Andere specialisten hebben er niet echt een mening over of zijn niet geïnteresseerd in alternatieve behandelingen van gewrichtsproblemen. Patiënten mogen het gerust eens proberen vanuit een ‘baat het niet, dan schaadt het niet’-principe. Sommige artsen moedigen het gebruik van een of meerdere middelen juist aan. Maar hoe zit dat nu écht met Hyaluronzuur, Glucosamine, Chondroïtine en MSM?

↳Inhoudsopgave

Bouwstenen kraakbeen
Hyaluronzuur bij artrose
Glucosamine en artrose
Chondroïtine bij artrose
MSM en artrose

Bouwstenen kraakbeen

Zoals verder toegelicht op de pagina ‘Hoe zit kraakbeen in elkaar?’, zijn Hyaluronzuur, Glucosamine en Chondroïtine belangrijke bestanddelen van het kraakbeen. De gedachte achter het gebruik van deze middelen is om tekorten aan bouwstoffen in het kraakbeen aan te vullen. Daardoor zou het beschadigd weefsel zich weer kunnen herstellen. Er moeten wel relatief grote hoeveelheden van deze supplementen ingenomen moeten worden om het proces van artrose te stoppen of om te keren. Maar werkt dit ook in de praktijk?↳

Hyaluronzuur bij artrose

Hyaluronzuur wordt vaak door middel van een injectie in het door artrose aangetaste gewricht gespoten. Ook zijn er supplementen verkrijgbaar die deze substantie bevatten.

Van de injecties is bekend dat ze vaak wel een (tijdelijk) remmend effect hebben op de pijn in het gewricht [1,2,3,4]. Het resultaat lijkt afhankelijk te zijn van het soort gebruikte Hyaluronzuur. Daarnaast zijn sommige gewrichten en specifieke gewrichtsaandoeningen minder geschikt voor deze behandeling [5,6]. Ook kan bij sommige mensen door deze injectie een heftige ontstekingsreactie veroorzaakt worden. Met name wanneer de behandeling enkele keren wordt herhaald, zoals bij de toepassing van Synvisc® wel eens gebeurd is [7]. Dit waren waarschijnlijk vertraagde overgevoeligheidsreacties [7].

Hoe werkt zo’n Hyaluronzuur-injectie? Er wordt met een naald een paar milliliter vocht samen met Hyaluronzuur in het gewricht gebracht. Dit zorgt ervoor dat er tijdelijk meer gewrichtsvloeistof is. Hyaluronzuur heeft de eigenschap om water vast te houden, zodat het niet meteen weer het gewricht verlaat. Deze injectie zorgt dus voor wat meer demping van de krachten op het gewricht, wat een verlichtend effect op de pijn kan hebben. Omdat Hyaluronzuur bijdraagt aan de smering van het gewricht, kan dit tijdelijk verbeteren. Vaak moet de injectie wel bijvoorbeeld ieder half jaar herhaald worden, omdat de injecties niet kunnen zorgen voor een omkeer in het ontstekingsproces [3].

In juni 2013 heeft de AAOS, de ‘American Academy of Orthopaedic Surgeons’, aangegeven dat Hyaluronzuur-injecties niet langer aanbevolen worden bij de behandeling van artrose. Sinds begin 2015 wordt deze behandeling dan ook niet meer vergoed in Nederlandse ziekenhuizen. U kunt wel zelf een injectie bij de apotheek aanschaffen en vragen of uw huisarts of specialist deze bij u wil zetten in het aangetaste gewricht.

Van de inname van voedingssupplementen met Hyaluronzuur zijn nog niet veel positieve resultaten bekend. Een recente klinische studie met patiënten met knie-artrose liet zien dat er amper verschil was tussen de inname van Hyaluronzuur en een placebo (nepmiddel) [8]. Maar in deze studie bestond de behandeling van zowel de Hyaluronzuur-groep als de placebogroep voor een belangrijk deel uit speciale oefeningen voor de knie. Daardoor ging het óók met de placebogroep beter dan aan het begin van de studie.↳

Glucosamine en artrose

Glucosamine-supplementen zijn onder de Nederlandse bevolking met gewrichtsklachten door artrose erg populair in gebruik. Maar, zoals genoemd in de inleiding hierboven, veel specialisten zien hier niet veel heil in, hoewel sommige Glucosamineproducten als geneesmiddel geregistreerd staan. Hoe komt dat?

Volgens de voorstanders van Glucosamine-gebruik kan extra inname van Glucosamine bijdragen aan de opbouw van kraakbeen en van smeringsmoleculen. Dit zou leiden tot verlichting van de pijn en meer soepelheid. Glucosamine-preparaten, zoals Glucosaminesulfaat en Glucosaminehydrochloride, worden relatief goed opgenomen door het maag-darmkanaal, en kunnen de gewrichten tamelijk goed bereiken [11]. Toch werkt Glucosamine – ook bij langdurig gebruik – lang niet bij alle artrose-patiënten positief.
Dit heeft ook een belangrijke meta-analyse van de Universiteit van Bern (Zwitserland) ook laten zien. Er werd na combinering van de resultaten van 10 studies (samen 3786 deelnemers!) geen significante verbetering gevonden ten opzichte van placebo’s bij mensen met heup- en knie-artrose [12]. In het slot van de bijbehorende publicatie wordt stellig verklaard dat er geen relevante pijnvermindering en geen verandering van de gewrichtsruimte (joint space width) van Glucosamine en Chondroïtine verwacht moet worden. Hoewel deze preparaten veilig in gebruik zijn, wordt zorgverzekeraars daarom geadviseerd deze niet te vergoeden [12]. Het gebruik van Glucosamine lijkt bij veel mensen dus gebaseerd te zijn op een placebo-effect.

Toch zijn er een beperkt aantal mensen met beginnende gewrichtsklachten die na zo’n drie maanden Glucosamine-gebruik merken dat het de klachten wel iets kan verlichten. Meestal treedt er vaak na verloop van tijd gewenning op en worden de klachten dan weer erger [12]. Bij deze mensen is waarschijnlijk sprake geweest van een daadwerkelijk tekort aan bouwstoffen voor kraakbeen. Maar wanneer de ontsteking ten gevolge van de kraakbeenschade niet geremd wordt, zal uiteindelijk ook dat nieuwe kraakbeen weer aangetast worden, en komen de klachten terug. Glucosamine kan dus een tijdelijke en goedkope uitweg zijn. Het is echter niet werkzaam tegen ontstekingen en dus niet dé oplossing in de strijd tegen artrose. Ook Glucosamine wordt daarom niet langer door de AAOS (American Academy of Orthopaedic Surgeons) aanbevolen.

Bij het gebruik van Glucosamine treden soms hoofdpijn en misselijkheid als bijwerkingen op. Dit is te voorkomen door het met een ruime hoeveelheid water of met wat voedsel in te nemen. Mensen met een schaaldierallergie moeten er bovendien rekening mee houden dat veel Glucosamineproducten gebaseerd zijn op Glucosamine uit schaaldieren. Er zijn voor deze mensen ook plantaardige (en dus 100% vegetarische) producten verkrijgbaar.↳

Chondroïtine bij artrose

Evenals Glucosamine is Chondroïtine een bouwsteen van kraakbeen. De gedachte achter het innemen van Chondroïtine is hetzelfde als bij Glucosamine. Er zijn ook wel supplementen met de combinatie Glucosamine en Chondroïtine – en soms aangevuld met MSM -te koop. Toch is in de praktijk de effectiviteit van deze combinatiemiddelen niet beter gebleken dan de individuele supplementen. Dit was ook de conclusie van de eerder besproken grote meta-analyse van de Universiteit van Bern [12]. De AAOS adviseert het gebruik van Chondroïtine dan ook niet.↳

MSM en artrose

Kraakbeen bevat veel zwavel. MSM (dit staat voor MethylSulfonylMethaan) is een zwavelverbinding, waarvan aangenomen wordt dat dit de aanmaak van kraakbeen kan bevorderen. Inderdaad is in een systematische review over alle klinische studies met deze zwavelhoudende verbinding MSM wel een enigszins positief resultaat gevonden bij mensen met knie-artrose. Hoewel de auteurs wel zeggen dat er nog niet al te veel geconcludeerd mag worden, omdat veel van de beoordeelde studies nog niet voldoen aan de officiële betrouwbaarheidseisen [13]. Na publicatie van deze review is nog een nieuwe studie verschenen, waarin MSM een significant, maar nog wel marginaal positief effect had ten opzichte van de placebo [14]. Een probleem met deze laatste studie is, dat de patiënten slechts gedurende 3 maanden gevolgd werden, en langetermijnresultaten dus niet bekend zijn [14]. Al met al is dus ook MSM een middel dat niet eenduidig gesteund wordt door studieresultaten. Mogelijk kan het bij sommige mensen met beginnende gewrichtsklachten een periode helpen, maar MSM neemt dus niet de ontstekingshaard weg. Evenmin als bij Hyaluronzuur, Glucosamine en Chondroïtine.↳

Lees verder over de toepassing van Hyaluronzuur, Glucosamine, Chondroïtine en MSM bij mensen met reuma.

Bronvermelding

[1] Vincent, H.K.; Montero, C.; Conrad, B.P.; Horodyski, MB.; Connelly, J.; Martenson, M.; Seay, A.N.; Vincent, K.R. (2013) “Functional pain,” functional outcomes, and quality of life after hyaluronic acid intra-articular injection for knee osteoarthritis. Physical Medicine and Rehabilitation Article in Press (15-4-2013);1934-1482.

[2] Strand, V.; Baraf, H.S.B.; Lavin, P.T.; Lim, S.; Hosokawa, H. (2012) A multicenter, randomized controlled trial comparing a single intra-articular injection of Gel-200, a new cross-linked formulation of hyaluronic acid, to phosphate buffered saline for treatment of osteoarthritis of the knee. Osteoarthritis and Cartilage 20;350-356.

[3] Alberto, M.; Umberto, M.; Emanuele, B.; Bruno, L.; Valentina, G.; Prisco, P.; Mauro, G.; Sandro, T. (2011) Intra-articular injection of hyaluronic acid (MW 1,500-2,000 kDa; HyalOne®) in symptomatic osteoarthritis of the hip: a prospective cohort study. Archives of Orthopaedic and Trauma Surgery 131;1677-1685.

[4] Bannuru, R.R.; Natov, N.S.; Dasi, U.R.; Schmid, C.H.; McAlindon, T.E. (2011) Therapeutic trajectory following intra-articular hyaluronic acid injection in knee osteoarthritis – meta-analysis. Osteoarthritis and Cartilage 19;611-619.

[5] Hsieh, L.-F.; Hsu, W.-C.; Lin, Y.-J.; Chang, H.-L.; Chen, C.-C.; Huang, V. (2012) Addition of intra-articular hyaluronate injection to physical therapy program produces no extra benefits in patients with adhesive capsulitis of the shoulder: a randomized controlled trial. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 93;957-964.

[6] DeGroot III, H.; Uzunishvilli, S.; Weir, R.; Al-omari, A.; Gomes, B. (2012) Intra-articular injection of hyaluronic acid is not superior to saline solution injection for ankle arthritis. The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume 94;2-8.

[7] Monfort, J.; Lisbona, M.P.; Gimenez-Arnau, A.; Iglesias, M.; Llorente-Onaindia, J.; Benito, P. (2013) Immunoallergic reaction following intraarticular injection of high molecular weight hyaluronic acid. Joint Bone Spine Article in Press (15-4-2013).

[8] Tashiro, T.; Seino, S.; Sato, T.; Matsuoka, R.; Masuda, Y.; Fukui, N. (2012) Oral administration of polymer hyaluronic acid alleviates symptoms of knee osteoarthritis: a double-blind, placebo-controlled study over a 12-month period. The Scientific World Journal 2012;Article ID 167928.

[9] Carmona, J.U.; Argüelles, D.; Deulofeu, R.; Martínez-Puig, D.; Prades, M. (2009) Effect of the administration of an oral hyaluronan formulation on clinical and biochemical parameters in young horses with osteochondrosis. Veterinary and Comparativ Orthopaedics and Traumatology 22;455-459.

[10] Balogh, L.; Polyak, A.; Mathe, D.; Kiraly, R.; Thuroczy, J.; Terez, M.; Janoki, G.; Ting, Y.; Bucci, L.R.; Schauss, A.G. (2008) Absorption, uptake and tissue affinity of high-molecular-weight Hyaluronan after oral administration in rats and dogs. Journal of Agricultural and Food Chemistry 56;10582-10593.

[11] Persiani, S.; Rotini, R.; Trisolino, G.; Rovati, L.C.; Locatelli, M.; Paganini, D.; Antonioli, D.; Roda, A. (2007) Synovial and plasma glucosamine concentrations in osteoarthritic patients following oral crystalline glucosamine sulphate at therapeutic dose. Osteoarthritis and Cartilage 15;764-772.

[12] Wandel, S.; Jüni, P.; Tendal, B.; Nüesch, E.; Villiger, P.M.; Welton, N.J.; Reichenbach, S.; Trelle, S. (2010) Effects of glucosamine, chondroitin, or placebo in patients with osteoarthritis of hip or knee: network meta-analysis. British Medical Journal 341;c4675.

[13] Brien, S.; Prescott, P.; Bashir, N.; Lewith, H.; Lewith, G. (2008) Systematic review of the nutritional supplements dimethyl sulfoxide (DMSO) and methylsulfonylmethane (MSM) in the treatment of osteoarthritis. Osteoarthritis and Cartilage 16;1277-1288.

[14] Debbi, E.M.; Agar, G.; Fichman, G.; Bar Ziv, Y.; Kardosh, R.; Halperin, N.; Elbaz, A.; Beer, Y.; Debi, R. (2011) Efficacy of methylsulfonylmethane supplementation on osteoarthritis of the knee: a randomized controlled study. BMC Complementary and Alternative Medicine 2011 11;50.

Deel dit bericht

Tweet

Meer artikelen lezen in ons kenniscentrum

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.