Jicht: wat is het en wat kan ik eraan doen?

Jicht is een reumatische aandoening die wordt veroorzaakt door ophoping van urinezuurkristallen in de gewrichten. Dit kan leiden tot een heftige en pijnlijke gewrichtsontsteking. Dit wordt een jichtaanval genoemd. Meestal komt jicht en jichtaanvallen voor in de voet, knie en hand. Wat is de oorzaak, wat zijn de symptomen en wat is het verschil tussen jicht en andere reumatische aandoeningen?

jicht grote teen

Onderwerpen die in dit artikel worden behandeld

  1. Wanneer is er sprake van jicht?
  2. Wat is het verschil tussen Reumatoïde artritis (RA) en jicht?
  3. Is pseudojicht hetzelfde als jicht?
  4. Symptomen van jicht
  5. Het laatste nieuws over jicht
  6. Jichtknobbels en nierstenen
  7. Wat zijn de gevolgen van jicht voor het dagelijks leven?
  8. Ontstaan van jicht
  9. Jicht: mannen versus vrouwen
  10. Ik heb pijn in de knie, zou er jicht in de knie zitten?
  11. Verloop van jicht
  12. Behandeling van jicht
  13. Wat kan ik zelf doen om de klachten van jichtaanvallen te verminderen?
  14. Dieet en jicht
  15. Heeft het weer invloed op de symptomen van jicht?
  16. Zwarte bes blad jicht
  17. Blijf bewegen met jicht!

Wanneer is er sprake van jicht?

Kenmerkend voor jicht is de ophoping van urinezuurkristallen in de gewrichten. Die kristallen kun je zo niet zien of voelen, maar een arts kan bijvoorbeeld met een naald wat vocht uit het gewricht zuigen en dit vervolgens onder een microscoop bekijken. Als de typische urinezuurkristallen gevonden worden, is er sprake van jicht.

Wat is het verschil tussen Reumatoïde artritis (RA) en jicht?

Vooral de oorzaak is verschillend tussen deze twee aandoeningen. Bij RA spelen urinezuurkristallen geen rol in het ontstaan van de klachten.
Reumatoïde artritis is een chronische ontsteking van meerdere gewrichten (vaak ook symmetrisch, bijvoorbeeld beide voeten, beide handen, beide armen), waar jicht meestal maar één (soms enkele) gewrichten aantast.
Jicht en Reumatoïde artritis worden ook met totaal verschillende middelen behandeld. Deze aandoeningen zijn dus absoluut niet met elkaar te vergelijken.
Ik wil meer lezen over Reumatoïde artritis

Is pseudojicht hetzelfde als jicht?

Hoewel jicht en pseudojicht beide een vorm van ‘kristalreuma’ zijn, is er toch een belangrijk verschil. Bij pseudojicht of chondrocalcinose zijn de kristallen niet van urinezuur, maar van kalk. De meeste mensen merken weinig van deze aandoening. Wel als het om een acute vorm gaat. Er ontstaan heftige ontstekingsreacties, omdat het afweersysteem probeert de kalkkristallen uit de gewrichten te verwijderen. De oorzaak van pseudojicht is mogelijk een te hoge calciumspiegel in het bloed.

Symptomen van jicht

De ophoping van urinezuurkristallen geven een ontstekingsreactie. Dit zorgt voor een vaak heftige en pijnlijke gewrichtsontsteking: een jichtaanval. Meestal ontstaat dit plotseling in de nacht. Er wordt veel pijn en zwelling waargenomen bij het aangedane gewricht. De huid is rood en warm en er kan hoge koorts ontstaan. De duur van zo’n aanval kan minder dan één dag zijn, maar soms ook wel meer dan een week. Nadat de hevige aanval over is, blijft soms een zeurende pijn nog langer aanwezig.
Dit is dus anders dan bij artrose – bij artrose blijft de klacht vaak dagelijks terugkeren rond bijvoorbeeld het opstaan ’s morgens. Sommige perioden kan dat wel spontaan verminderen of juist verslechteren, maar bij artrose horen geen hevige pijn-‘aanvallen’ zoals bij jicht.
Ik denk toch dat ik artrose heb, daar wil ik meer over lezen

Recent nieuws over jicht

Jichtknobbels en nierstenen

jichtknobbels oorWanneer urinezuurkristallen in de huid en in de onderhuidse weefsels neerslaan, kunnen daar ophopingen van ingekapselde kristallen ontstaan: de bekende jichtknobbels, die ook wel tophi (enkelvoud: tophus) worden genoemd. Deze vindt men meestal op de tenen, vingers, oorschelpen en ellebogen.
Verder kunnen deze kristallen ook in de nieren neerslaan en daar nierstenen vormen. Deze kunnen veel pijn in de lenden, in de lies en in de rug veroorzaken.

Wat zijn de gevolgen van jicht voor het dagelijks leven?

Een jichtaanval is heel pijnlijk, en daardoor heeft het zeker gevolgen voor het dagelijks leven. Door de aanval slaapt men slecht, en mogelijk is er zelfs hulp nodig bij het aankleden. Sommige werkzaamheden kunnen dan niet meer worden uitgevoerd. Bewegen en sporten gaat vaak ook moeilijker. Bovendien kan jicht ook de nachtrust beïnvloeden. Uit een Amerikaanse studie van de Massachusetts General Hospital en de Harvard Medical School blijkt, dat acute jichtaanvallen vooral ’s nachts optreden. Maar liefst twee keer vaker dan overdag. De onderzoekers vermoeden dat een lagere lichaamstemperatuur, daling van de cortisol-niveaus of lichte uitdroging tijdens de nachtelijke uren een rol spelen.

Ontstaan van jicht

Factoren, die mogelijk een rol spelen bij het veroorzaken van jicht, zijn:

  • Een verhoogde urinezuurconcentratie in het bloed. Wanneer het urinezuur niet meer volledig kan oplossen in het bloed, slaat dit neer als kristallen. Het risico dat dit gebeurt, is groter bij mensen met overgewicht, met nierfunctiestoornissen, met een overmatig alcoholgebruik en bij het gebruik van plasmedicatie.
  • Consumptie van orgaanvlees, rood vlees, bepaalde schaaldieren, veel frisdrank en veel vruchtensappen kunnen bijdragen aan het vormen van urinezuurkristallen.
  • Erfelijkheid kan een rol spelen, bijvoorbeeld bij mensen met een hoge bloeddruk, diabetes en een hoog cholesterol.

Jicht: mannen versus vrouwen

Bij mannen komt een acute jichtaanval ongeveer acht maal vaker voor dan bij vrouwen. Ook treedt bij vrouwen jicht pas later in het leven op. Dat komt doordat vrouwelijke hormonen beschermen tegen jicht. Na de overgang is dat niet meer zo, en zullen meer vrouwen jicht krijgen.
Zowel bij mannen als bij vrouwen neemt de kans op jicht toe gedurende het ouder worden.

Ik heb pijn in de knie, zou er jicht in de knie zitten?

Pijn in de knie kan veel verschillende oorzaken hebben. (Beginnende) artrose komt relatief vaak voor. Jicht niet zo vaak. Wat zijn symptomen die typisch bij jicht in de knie horen?
De symptomen van jicht in de knie:

  • Ondraaglijke gevoeligheid en pijn in de knie
  • Lopen en opstaan gaat moeilijk, knie is moeilijk te bewegen
  • Warmte in de knie, een zwelling (wat duidt op de ontsteking), meestal een rode, glanzende huid
  • Schilferende, jeukende huid rondom de knie
  • Snelle verergering van de symptomen, meestal ’s nachts
  • De pijn wordt geleidelijk minder in de dagen nadat het heel erg was
  • Koorts
  • Misselijkheid en braken
  • Aanwezigheid van knobbels onder de huid nabij de knie (jichtknobbels / tophi); deze zijn meestal niet pijnlijk maar wel hinderlijk en niet zo fraai om zien; niet alle jichtlijders krijgen deze tophi

Ik heb pijn in mijn voet, zou er jicht in mijn voet zitten?

Om erachter te komen of u jicht in de voet heeft, kunt u hierboven het lijstje symptomen van jicht in de knie even nagaan – maar dan met betrekking tot de voet. Hetzelfde geldt voor jicht in de grote teen of in een ander gewricht.
Bij jicht in de voet of jicht in de grote teen kan zelfs in bed de druk van een laken al te groot zijn. De voet of de teen is dan zó gevoelig dat deze het niet kan verdragen.

Verloop van jicht

De eerste jichtaanval vindt in 75% van de gevallen plaats in de grote teen.
Bij sommige mensen vindt vervolgens slechts incidenteel een jichtaanval plaats. Dan spreken we van milde jicht, die kan overgaan wanneer de patiënt bijvoorbeeld het dieet aanpast, stopt met alcohol en (indien nodig) een aantal kilo’s lichaamsgewicht verliest.
Wanneer er ook jichtknobbels zijn, en bijvoorbeeld hart- en nierfalen, dan is het instellen van medicatie moeilijk. Jichtknobbels kunnen openbarsten, waarbij wit materiaal tevoorschijn komt. Soms genezen die wondjes moeizaam of ontstaat er een bacteriële infectie.

Behandeling van jicht

Via de reumatoloog kan het middel colchicine voorgeschreven worden. Dit vermindert de ontstekingsreactie in het gewricht. Ook andere ontstekingsremmers kunnen voorgeschreven worden, of eventueel een kuur met corticosteroïden zoals prednison.
Als jicht helemaal niet wordt behandeld, kan de frequentie van de jichtaanvallen toenemen en zal uiteindelijk chronische jicht ontstaan.
Als iemand drie of meer jichtaanvallen per jaar heeft, of als iemand jichtknobbels heeft, wordt met medicatie het urinezuur in het bloed verlaagd. Dit zorgt dan weer voor een vermindering van het aantal jichtaanvallen en het voorkomt dat de schade in de gewrichten nog veel verder toeneemt.

Wat kan ik zelf doen om de klachten van jichtaanvallen te verminderen?

Bij een jichtaanval is het belangrijk dat u voldoende water drinkt en dat u het aangedane gewricht koelt.
Als u medicatie voorgeschreven heeft gekregen: houdt u dan aan het advies van uw reumatoloog, dit kan voorkomen dat de klachten erger worden. Zie ook de voedingsadviezen hieronder.

Dieet en jicht

Hoewel voeding niet alles bepaalt bij jicht, kunt u wel met bepaalde factoren rekening houden.

  • Al eerder vermeld: drink voldoende! Water is prima. Streef naar minimaal 2 tot 3 liter per dag! Als dit goed over de dag wordt verdeeld, wordt overtollig urinezuur in het lichaam beter verwijderd.
  • Vermijd producten die uw lichaam sterk verzuren. Via Google kunt u hier meer informatie over vinden.
  • Vermijd voedingsstoffen die veel purine bevatten. Het is aangetoond dat purine één van de factoren is die jichtaanvallen veroorzaken. Door voedingsmiddelen met veel purine te vermijden, zou het maar zo kunnen dat u minder jichtaanvallen krijgt. Echter, dit is niet altijd zo! Raadpleeg eventueel een arts om hier een goed ‘advies op maat’ over te krijgen. Producten met veel purine zijn: forel, zalm, krab, ansjovis, haring, bokking, sardines, spiering, asperges, bloemkool, spinazie, paddestoelen, gehakt, orgaanvlees zoals lever en zwezerik, leverworst, gelatine en gistrijke producten zoals Marmite. Producten met iets minder, maar toch nog bovengemiddeld veel purine, zijn: eend, kip, rundvlees, kalfsvlees, schapenvlees, varkensvlees, wild, baars, kabeljauw, makreel, schelvis, schol, tong, garnalen, kreeft, mosselen, oesters, artisjok, bleekselderie, mais, peulvruchten, sojabonen, prei, pinda’s, lijnzaad, zonnebloempitten, krenten, rozijnen en ketchup. En verder is het goed om te weten dat magere soorten vlees vaak een hoger gehalte aan purine hebben.
  • Drink zo min mogelijk alcohol: neem het niet iedere dag en gebruik maximaal 1 glas per keer. Want alcohol bevordert de stijging van het urinezuurgehalte in het bloed.
  • Eet gevarieerd.
  • Als u overgewicht heeft, is het goed om 5 tot 10% van uw gewicht te willen verliezen. Echter, als u te snel gewicht verliest, heeft dit weer een negatieve invloed op het urinezuurgehalte. Ga hier dus verstandig mee om.
  • Een huismiddeltje tegen jicht zou appelazijn of appelazijncider zijn. Drie theelepels opgelost in een groot glas met water mengen. Dit zou helpen tegen de ontstekingen.
  • Overweeg een voedingssupplement met Zwarte bes-blad.
  • Uit een studie door de Johns Hopkins University School of Medicine te Baltimore blijkt, dat het DASH-dieet de klachten van jicht kan verminderen. Dit is een bloeddrukverlagend dieet, waarbij de nadruk ligt op groenten, fruit, vis, mager vlees, granen en noten. Dit voedingsplan zou volgens de onderzoekers ook de ophoping van urinekristallen in de gewrichten verminderen. Bij sommige patiënten was het effect op de pijn even sterk als dat van medicijnen. Via Google kunt u veel informatie vinden over het DASH-dieet.

Heeft het weer invloed op de symptomen van jicht?

Sommige mensen merken dat ze bij warm weer vaker een jichtaanval hebben. Dit komt doordat met warm weer de kans op uitdroging groter is: en dan wordt ook het risico op een jichtaanval groter. Als men dan ook nog eens alcohol gaat drinken wordt dat risico nóg groter. Het is dus sterk aan te raden om op warme dagen, of tijdens activiteiten waarbij u meer zweet, extra water te drinken.

Zwarte bes-blad en jicht

zwarte bes blad jicht
Zwarte bes-blad is een bekende traditionele urinezuur-uitdrijver. Gebruik van het blad van de Zwarte bes kan dus bij jicht zinvol zijn in het verminderen van het aantal aanvallen. Ook vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte bes-blad hebben bij een paar mensen met jicht tot aanzienlijke verlichting van de klachten geleid. Maar omdat er ook nog niet zo veel mensen met jicht dit hebben uitgeprobeerd, is het moeilijk te zeggen hoe groot de kans is dat het aanslaat bij mensen met jicht in het algemeen. Heeft u jicht en heeft u hier ervaring mee? Laat het ons weten!
Zie ook de veelgestelde vragen – bij de zesde vraag wordt jicht ook als voorbeeld genoemd van een aandoening waarmee we nog niet veel ervaring hebben.

Blijf bewegen met jicht!

Bij jicht geldt hetzelfde als bij andere gewrichtsaandoeningen: blijf in beweging. Zelfs als het gewricht ontstoken is, blijft het van belang om u toch lichamelijk in te spannen. Wanneer u in beweging blijft, voorkomt u dat de spieren stijf worden. Probeer wel de eerste tijd zware en langdurige inspanning zoveel mogelijk te vermijden. Er zijn een aantal sporten die juist helpen om de pijn bij jicht te verminderen:

1. Wandelen: dit is de meest simpele vorm van beweging voor mensen met jicht. Jas aan, deur open en naar buiten. Wandel minimaal een half uur per dag.
2. Fietsen: in Nederland kun je heerlijk fietsen over dijken, door bossen, langs rivieren en door uitgestrekte polderlandschappen. Een haf uur tot een uur fietsen per dag is goed voor de conditie. Bovendien versterkt u hiermee de spieren van uw knieën en heupen.
3. Water aerobics: is een ideale manier om in beweging te blijven. Het kost minder energie en de botten, gewrichten en spieren worden niet belast in het water. Helemaal ideaal is deze sport als het water ook nog warm is. Dit bevordert de bloedcirculatie van uw lichaam.
4. Tai Chi: dit is een eeuwenoude Chinese bewegingskunst voor ontspanning, gezondheid en zelfverdediging. De oefeningen bestaan uit natuurlijke en stromende bewegingen, die ontspannend zijn voor lichaam en geest.
5. Sportschool: op bijna iedere straathoek is tegenwoordig wel een sportschool te vinden, waar u voor een klein bedrag per maand ongelimiteerd kunt trainen. Kies voor yoga en pilates. Deze oefeningen dragen actief bij aan het verminderen van alle klachten van jicht.

Vragen aan orthopeed Jan Ide de Jong

Hieronder een selectie van vragen over jicht die orthopeed Jan Ide de Jong heeft ontvangen én beantwoord. Staat uw vraag er niet bij en moet deze écht beantwoord worden door een arts?
Stel dan direct uw vraag aan orthopeed Jan Ide de Jong over jicht of een andere aandoening.

Hoelang duurt een jichtaanval?

Zo’n 2,5 jaar geleden kreeg ik mijn eerste jichtaanval dat duurde bijna een maand en nu heb ik het alweer ongeveer 6 weken (zit ook al 6 weken aan diclofenac). Mijn vraag is of dat normaal dat het zo lang duurt? En mijn tweede vraag: kan het ook zijn dat het nooit meer terugkomt?
Als het echt jicht is, lijkt diclofenac mij niet het juiste middel. Dus terug naar de huisarts en vragen naar het juiste medicijn. Jicht kan altijd een keer terugkomen als de omstandigheden daartoe aanleiding geven. Ook hier kan de huisarts u goed over informeren. Maar is de diagnose jicht wel voor 100% zeker hier?

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Meer artikelen lezen in ons kenniscentrum

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen