Wist u dat uw gewrichten over een eigen medicijnfabriekje beschikken? Door middel van gentherapie kan de productie van ontstekingsremmende stoffen worden geactiveerd. In Zuid-Korea is het eerste genetische geneesmiddel nu toegelaten. Wordt dit de toekomstige behandeling voor patiënten met artrose of reumatoïde artritis?
Onderzoek naar gentherapie voor artrose en reumatoïde artritis zeer hoopgevend
Stelt u zich eens voor: met één injectie in uw ontstoken gewricht is de pijn voor minimaal acht jaar verdwenen. Dit toekomstbeeld is dichterbij dan u denkt. Na 25 jaar van onderzoek staat gentherapie op het punt om ingezet te worden voor de behandeling van reuma. In Zuid-Korea is het namelijk al zo ver. Daar werd recent ‘Invossa’ door de overheid goedgekeurd als genetisch geneesmiddel bij knie-artrose. Andere op gentherapie gebaseerde geneesmiddelen voor de behandeling van reumatoïde artritis zitten in de pijplijn. Met name het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam en het Radboud UMC in Nijmegen verrichten op dit spannende onderzoeksgebied baanbrekend werk.
Grote stappen voorwaarts
In de behandeling van reumatoïde artritis zijn de afgelopen decennia forse stappen gemaakt. Kregen patiënten vroeger te horen dat ze met de pijn maar moesten leren leven, tegenwoordig kunnen de huidige medicijnen een groot deel van de klachten wegnemen. Maar er is nog steeds een grote groep patiënten die desondanks last blijft houden van de gewrichten. Met deze wetenschap in het achterhoofd richtte Paul-Peter Tak – hoogleraar Reumatologie aan het AMC – in 2005 Arthrogen op. Met dit bedrijf sloeg hij een compleet nieuwe weg in om een succesvolle behandeling van reumatoïde artritis te vinden. Dit heeft geresulteerd in een nieuw middel dat genetisch in een ontstoken gewricht kan worden ingebouwd. De dierenproeven zijn inmiddels succesvol verlopen. Momenteel lopen de eerste klinische studies met patiënten.
Betekenis gentherapie
Gentherapie is een behandeling waarbij genetisch materiaal wordt ingebracht in de cellen om een ziekte te bestrijden of te voorkomen. Een gen kan aan een cel worden toegediend met behulp van een drager. Dit is meestal een virus dat eerst dusdanig wordt gewijzigd, dat het deze taak naar behoren kan uitvoeren. Dit micro-organisme wordt ‘getraind’ om de genen in te kapselen en af te leveren bij de menselijke cellen. Eenmaal bij de doelcel aangekomen worden de genen die de ziekte veroorzaken verwijderd en vervangen door exemplaren die het aangetaste weefsel herstellen naar een normale toestand. Vrijwel alle cellen in het menselijk lichaam bevatten genen, waardoor ze potentiële doelen voor gentherapie zijn. Dus ook de cellen van de gewrichten.
Gentherapie bij reumatoïde artritis
De eerste uitdaging voor Paul-Peter Tak was het vinden van een onschuldig virus om een therapeutisch gen in de aangetaste gewrichten af te leveren. Het meest geschikte transportmiddel bleek het Adeno-Associated Virus (AAV) te zijn, omdat het zelf geen ziektes kan opwekken bij mensen. Dit virus werd vervolgens uitgerust met een gen dat de lichaamseigen ontstekingsremmer interferon-bèta codeert. Dit wordt door het virus in de ontstoken gewrichten ingebouwd. Dit gen bevat bovendien een soort van aan- en uitknop. Alleen als er ontstekingsfactoren in de buurt zijn, worden er ontstekingsremmers geproduceerd. Het gen wordt dus alleen actief op het moment dat de reumatische ontstekingen opvlammen. Alles wijst er op, dat dit gen acht tot tien jaar actief kan blijven in de gewrichten. En dat is hoopgevend nieuws voor patiënten met reumatoïde artritis. Dat zou betekenen dat u met één injectie vele jaren ontstekingsvrij kunt zijn. Dit zal overigens nog wél moeten worden aangetoond tijdens de nu lopende klinische studies met mensen.
Gentherapie bij artrose
Richt Arthrogen haar pijlen uitsluitend op reumatoïde artritis, het Radboud UMC onderzoekt ook de mogelijkheden van gentherapie bij artrose. Daar wordt een ander gen bestudeerd dat de cellen aanspoort om Interleukine-10 (IL-10) te produceren. Dit eiwit is niet alleen ontstekingsremmend bij reumatoïde artritis, maar ook bij artrose. Een goede ontwikkeling, omdat bij gewrichtsslijtage vrijwel altijd ook ontstekingen optreden.
Wat betekent gentherapie voor u?
Om maar direct met de deur in huis te vallen: nog helemaal niets. Gentherapie is net als stamceltherapie nog niet volledig uitontwikkeld als succesvolle behandeling bij artrose en reumatoïde artritis. Maar op beide gebieden worden wel continu grote stappen voorwaarts gezet. Maar er kan nog niet voorspeld worden, wanneer gentherapie of stamceltherapie de standaardbehandeling wordt bij reumatische aandoeningen. Daarnaast is er in deze fase nog niets bekend over eventuele bijwerkingen van gentherapie. Er moet dus nog heel veel onderzoek verricht worden. Het Zuid-Koreaanse genetische geneesmiddel bij knie-artrose is (nog) niet in Nederland verkrijgbaar.
Deel dit bericht
Tweet
Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.
Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.
Geschreven door Eugène Mathijssen
Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen
