Is er een link tussen tandvleesaandoeningen en gewrichtsklachten?

Draagt een goede mondhygiëne bij aan het voorkomen van gewrichtsklachten? Wetenschappers vermoeden van wel. Ze hebben namelijk schadelijke mondbacteriën aangetroffen in de gewrichten van patiënten met artrose en reumatoïde artritis. Deze micro-organismen kunnen via de bloedbaan in de gewrichtsvloeistof terecht komen en daar een ontstekingsreactie in gang zetten.

Wetenschappers hebben sterke aanwijzingen gevonden dat er een verband bestaat tussen tandvleesaandoeningen en zowel artrose als reumatoïde artritis. Ze troffen bacteriën die parodontitis veroorzaken aan in de gewrichtsvloeistof in de knieën van patiënten. De link tussen deze tandvleesaandoening en ziektes is overigens niet nieuw. Parodontitis wordt al langer in verband gebracht met o.a. diabetes en hart- en vaatziekten.

Wat is parodontitis?

Dit is een ziekte die het tandvlees én bot rond de tanden aantast. Het begint met een ophoping van bacteriën aan de rand van het tandvlees, waardoor tandplak ontstaat. Bij parodontitis dringen deze micro-organismen de ruimte tussen het tandvlees en de tanden binnen en veroorzaken daar een ontstekingsreactie. Door deze bacteriële invasie ontstaat niet alleen tandbederf, maar ook botverlies in het jukbeen en de onderkaak. Daardoor kunnen tanden en kiezen loskomen en uiteindelijk uitvallen. De bacteriën die parodontitis veroorzaken kunnen ook heel gemakkelijk in de bloedbaan terechtkomen en zo het synoviale vocht bereiken. Dit is de dikke vloeistof die de gewrichten beschermt. Als bacteriën eenmaal deze locatie hebben bereikt, kunnen ze gewrichtsklachten veroorzaken, zoals artrose en reumatoïde artritis.

Artrose en parodontitis

Ernstige parodontitis blijkt significant voor te komen bij mensen van middelbare en oudere leeftijd met artrose én diabetes type 2. Dit blijkt uit een studie [1] die in het tijdschrift Arthritis Care & Research is gepubliceerd. In dit artikel concluderen onderzoekers dat een orale ontsteking betrokken kan zijn bij de afbraak van kraakbeenweefsel tussen de gewrichten en vooral bij patiënten met diabetes type 2. Om dit verband te beoordelen werd een onderzoek uitgevoerd op basis van gegevens die afkomstig waren uit een grote Koreaanse gezondheidsenquête. Daaruit kwam naar voren dat deelnemers met diabetes type 2 meer kans hebben om artrose te ontwikkelen naarmate de ernst van de parodontitis toeneemt. Een ander onderzoek heeft aangetoond dat er parodontale bacteriën aanwezig waren in knieën van artrosepatiënten die een gewrichtsvervanging ondergingen. Bacteriën uit de mond waren kennelijk in de bloedbaan terecht gekomen en hadden zich in de gewrichten van de patiënt genesteld. Er is nog wel meer onderzoek nodig om aan te tonen wat nu precies het verband is tussen parodontitis en artrose.

Reumatoïde artritis en parodontitis

Volgens de Arthritis Foundation – de Amerikaanse Reumastichting – kunnen bacteriën in de mond een immuunrespons in het lichaam teweeg brengen. Ze kunnen antilichamen aanmaken die eiwitten veranderen. Dit zorgt ervoor dat het lichaam bepaalde eiwitten in de gewrichtsbekleding als een bedreiging gaat aanmerken. Deze worden vervolgens door het afweersysteem aangevallen. Daardoor ontstaan de ontstekingen in de gewrichten die zo kenmerkend zijn voor reumatoïde artritis. Met name de mondbacterie Aggregatibacter actinomycetemcomitans wordt veel bij RA in de synoviale vloeistof van patiënten aangetroffen. Dit zou mogelijk verband kunnen houden met de ontwikkeling van reumatoïde artritis. In een grote studie werd ontdekt dat veel mensen die nieuw gediagnosticeerd werden met reumatoïde artritis ook last van parodontitis hadden. Dit levert sterke aanwijzingen op voor de relatie tussen beide aandoeningen.

Preventie parodontitis

Met een goede mondhygiëne kunt u infecties en dus parodontitis voorkomen. Hier zijn enkele tips:
• Poets uw tanden twee keer per dag, twee minuten en flos dagelijks tussen de tanden. Als u het door gewrichtsklachten moeilijk vindt om uw tanden te verzorgen, overweeg dan een elektrische tandenborstel en een elektrische waterflosser.
• Gebruik een tandpasta met fluoride. Bij een droge mond kunt u beter geen schurende of blekende tandpasta gebruiken.
• Het gebruik van mondwater voor het slapen gaan doodt vele soorten schadelijke bacteriën die ontstekingen en tandbederf kunnen veroorzaken.
• Ga in ieder geval één keer per jaar – en bij voorkeur twee keer per jaar – naar de tandarts voor een gebitscontrole.
• Praat met uw tandarts als u tekenen van infectie in de mondholte opmerkt. Roodheid en bloedend tandvlees, zwellingen in de mondholte, gezwollen lymfeklieren rond de kaak en een witte laag op de tong kunnen waarschuwingssignalen zijn van tandvleesaandoeningen.
Bij tandvleesaandoeningen kan de tandarts een grondige reiniging van het gebit uitvoeren. Daarnaast kan hij antibiotica voorschrijven om de ontstekingen te bestrijden, zodat voorkomen kan worden dat de klachten zich verder uitbreiden.

Geraadpleegde bronnen

[1] Associatie tussen de ernst van parodontitis en artrose bij patiënten van middelbare en oudere leeftijd met diabetes mellitus type 2: een landelijke populatie-gebaseerde studie

Mercado F, Marshall R, Klestov A, Bartold P. “Relatie tussen reumatoïde artritis en parodontitis.” Journal of parodontologie, 72: 779-787.

Mercado F, Marshall R, Klestov A, Bartold P. “Is er een verband tussen reumatoïde artritis en parodontitis?” J. Clin Parodontol, 127: 267-272.\\

Beck J, Garcia R, Heiss G, et al. “Parodontitis en hart- en vaatziekten.” J Parodontol, 67:1123-1137.