Sarcopenie: functieverlies bij ouderen door afname spiermassa

Nieuwe studie suggereert dat veranderingen zenuwstelsel een rol spelen

Bij het ouder worden, nemen spierkracht en spiermassa af. Vaak is dit verlies zo groot, dat dit kan leiden tot functieverlies en een verminderde kwaliteit van leven. Dan wordt er gesproken van Sarcopenie. Deze aandoening komt bij 10 tot 50 procent van de 65-plussers voor. Deze percentages steigen fors naarmate men ouder wordt. Maar liefst 31 procent van de vrouwen en 52 procent van de mannen boven de 80 jaar lijden aan Sarcopenie. Waarom de spierkracht en spiermassa bij het ouder worden minder wordt, is tot nu toe nog een groot raadsel. Onderzoekers van de universiteiten van Manchester, Waterloo en Ontario denken een verklaring te hebben gevonden voor dit verschijnsel. Zeer recent publiceerden zij een nieuwe studie in het Journal of Physiology, waarin wordt gesuggereerd dat spierverlies het gevolg is van veranderingen in het zenuwstelsel.

Wat is Sarcopenie?

SarcopenieHet verlies aan spiermassa en spierkracht is lange tijd als een normaal onderdeel van het verouderingsproces beschouwd. Daardoor is de ernst daarvan onderschat. Het was professor Irwin Rosenberg, van de Tufts University in Boston die eind vorige eeuw voorstelde om leeftijdsgebonden spierverlies voortaan ‘Sarcopenie’ te noemen. Dit kan het beste vertaald worden als ‘een tekort aan vlees’. De gedachte van Rosenberg achter de naamgeving was, dat het nu als een officiële aandoening aangemerkt kon worden. Daarmee hoopte hij het wetenschappelijk onderzoek naar leeftijdsgebonden spierverlies te stimuleren.

Vanaf het 25e levensjaar verliest iedereen ongeveer 1 procent van zijn of haar spiermassa per jaar. Tachtigjarigen hebben nog ongeveer 50 procent van het oorspronkelijke spierweefsel over. Professor Rosenberg omschreef Sarcopenie aanvankelijk als ‘leeftijdgerelateerde afname van de spiermassa.’ De afgelopen jaren hebben meerdere werkgroepen zich gebogen over een goed hanteerbare definitie van deze aandoening. De European Working Group on Sarcopenia in Older People formuleerde Sarcopenie als een afname van de spiermassa in combinatie met verlies aan spierkracht en fysiek functioneren. Andere werkgroepen voegden daar later nog verlies aan spierfunctie en verlies van mobiliteit aan toe.

Wat zijn de symptomen van Sarcopenie?

Het belangrijkste symptoom is natuurlijk verlies aan spierkracht. Dit proces verloopt echter zo geleidelijk, dat veel mensen niet door hebben dat ze aan kracht inboeten. Verder voelen ouderen met Sarcopenie zich vaak vermoeid en lusteloos.

Welke risicofactoren spelen een rol bij Sarcopenie?

Er zijn meerdere factoren bekend, die de afname van spiermassa bij ouderen kunnen versnellen. Daarbij staat een gebrek aan lichaamsbeweging op de eerste plaats. Ouderen hebben de neiging om meer uren van de dag zittend door te brengen. Als de spieren minder worden ingespannen, krijgen ze geen prikkels meer om te groeien. Veel ouderen eten minder of kiezen voor kant-en-klaar maaltijden. Daardoor lopen ze het gevaar om te weinig eiwitten binnen te krijgen. En deze heeft het lichaam juist nodig om het spierweefsel op te bouwen en te onderhouden. Ook artrose en andere reumatische gewrichtsklachten kunnen een nadelig invloed hebben op de spiermassa. Chronische ontstekingen kunnen het proces van spierafbraak namelijk versnellen. Volgens wetenschappers is dit niet het hele verhaal. Er moet nog een andere factor een rol spelen bij Sarcopenie. En deze hebben ze nu mogelijk ontdekt.

Wat hebben de wetenschappers nu ontdekt over Sarcopenie?Wetenschap

De wetenschappers van de universiteiten van Manchester, Waterloo en Ontario denken dat Sarcopenie wordt veroorzaakt door veranderingen in het zenuwstelsel. Op een leeftijd van 75 jaar is de hoeveelheid zenuwen in de benen met 30 tot 50 procent afgenomen. Dit leidt tot gebrek aan aansturing van de zenuwen met als gevolg het afsterven van de spieren. Gezonde spieren hebben echter een natuurlijk beschermingsmechanisme. De zenuwen kunnen nieuwe takken vormen om de losse spiervezels te redden. Bij oudere volwassen met veel spiermassa verloopt dit proces succesvol. Bij veel andere senioren echter niet. De zenuwen kunnen geen nieuwe verbindingen aanleggen. De onderzoekers begrijpen echter nog niet, waarom de verbindingen tussen de spieren en zenuwen bij sommige mensen gezond blijven en bij anderen niet. De opdracht is nu om voldoende kennis te vergaren om de verbinding tussen de zenuwvertakkingen en losgekoppelde spiervezels te kunnen herstellen. Zo kijken de onderzoekers momenteel of regelmatige lichaamsbeweging op oudere leeftijd dit proces kan stimuleren. Het doel is om de meest geschikte oefenvorm te vinden: trainen op het versterken van de spierkracht of trainen op het vergroten van het uithoudingsvermogen.

Hoe wordt de diagnose Sarcopenie gesteld?

De arts baseert de diagnose op de aanwezigheid van een geringe hoeveelheid spiermassa in combinatie met verminderde spierkracht of fysieke prestaties. Voor het vaststellen van de spiermassa wordt een MRI-scan gemaakt. Een goed alternatief voor dit onderzoek is Dual-Energy X-ray Absorptiometry (DEXA). Met bio-impedantie (BIA) kan een schatting gemaakt worden van de hoeveelheid vetmassa en spiermassa. Deze methode is ook toepasbaar op bedlegerige patiënten. Het testen van de handknijpkracht is een gangbare methode om tot een diagnose te komen.

Hoe wordt Sarcopenie behandeld?

Aangezien het verlies van spiermassa een natuurlijk proces is, kan Sarcopenie niet altijd voorkomen worden. Een vroege opsporing en behandeling kunnen wel leiden tot het reduceren van de afname van spiermassa en spierfunctie. Sarcopenie staat pas 15 jaar op de onderzoekagenda van wetenschappers. Er wordt dus nog intensief gezocht naar een goede preventie en behandeling van ongewenste afname van spiermassa bij het ouder worden. Op dit moment lijken een krachttrainingsprogramma onder begeleiding van een fysiotherapeut én eiwitrijke voeding het meest succesvol. HMB (beta-hydroxy-beta-methylbutyraat) – een metabool van leucine – blijkt ook effectief te zijn in de behandeling van Sarcopenie. Dit is verkrijgbaar als drinkvoeding in combinatie met Vitamine D.

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen