Vitamine D

Zo belangrijk is vitamine D voor uw spieren, botten en gewrichten

De belangstelling voor vitamine D is de laatste jaren sterk toegenomen. Steeds meer wetenschappelijke onderzoeken tonen immers aan, dat een gebrek aan deze vitamine kan leiden tot tal van chronische aandoeningen. Een tekort vergroot de kans op auto-immuunziekten, zoals reumatoïde artritis. Een lage vitamine D-status speelt ook een rol bij de ontwikkeling van osteoporose, spierpijn, spierzwakte en botpijn. Er zijn aanwijzingen dat vitamine D heel waarschijnlijk een ontstekingsremmende werking heeft bij ontstekingsreuma en wellicht ook artrose. Patiënten met lupus erythematodes hebben een extra grote kans op een vitamine D tekort. De huid is overgevoelig voor zonlicht. Daarom gebruiken mensen met deze aandoening sunblockers om de huid te beschermen. Bij een ernstig gebrek aan vitamine D kan bij volwassenen osteomalacie ontstaan. Deze aandoening gaat gepaard met zwakke en pijnlijke botten.
Vitamine D is dus een belangrijke vitamine voor de spieren, botten en gewrichten. Het is best verontrustend te noemen, dat veel mensen een chronisch gebrek aan deze vitamine in het lichaam hebben. Hoog tijd om deze voedingsstof eens nader onder de loep te nemen.

Wat is vitamine D?

vitamine dVitamine D of calciferol neemt onder de vitaminen een speciale positie in. Het zit namelijk in maar een paar voedingsmiddelen, zoals vette vis, lever, vlees, eieren en melkproducten. Daarom wordt het al tientallen jaren toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Deze voedingsstof wordt door een onzichtbare UV-B onderdeel van zonlicht in de huid omgevormd tot cholecalciferol of vitamine D3. Dit wordt getransporteerd naar de lever en vervolgens omgezet in calcidiol. Dit wordt opgeslagen in de lever en lichaamsvet als noodvoorraad voor de ‘zon-arme’ wintermaanden.

De nieren zetten calcidiol om in het hormoon calcitriol. Dit hormoon houdt de calciumspiegel in het bloed op peil. Dit is van groot belang voor bijna alle lichaamsprocessen, waaronder natuurlijk de opbouw en onderhoud van botweefsel. In september heeft deze ‘zonneschijnvitamine’ het hoogste niveau in het lichaam bereikt. Gedurende de wintermaanden is de zon te zwak om voldoende vitamine D in uw huid aan te maken. U verbruikt dan de reserves calcidiol in uw lever en vetweefsel. In maart wordt dan ook het laagste peil vitamine D in uw lichaam gemeten.

Heb ik extra vitamine D nodig?

Zeker bij het ouder worden is het belangrijk om extra goed te letten op de vitamine D-status van uw lichaam. Boven de 50 jaar is uw huid minder goed in staat om deze vitamine uit zonlicht aan te maken. Ben u veganist of vegetariër, heeft u een donkere huiskleur, komt u weinig buiten of bedekt u uw huid als er op uit gaat? Ook dan is extra vitamine D van belang. Dat geldt eveneens als u vaak te maken heeft met stresssituaties of als u veel te zwaar bent. Verder zijn er medicijnen die de productie van calcidiol in de lever kunnen beperken. Eén daarvan is cortisol, dat vaak als ontstekingsremmer wordt ingezet bij gewrichtsklachten.

De rol van vitamine D in het voorkomen van botontkalking

Bijna één op de twee 65-plussers heeft een tekort aan vitamine D in het lichaam. Daardoor neemt de kans op osteoporose toe. Omdat de botten brozer en dunner worden, kunnen ze gemakkelijker breken. Vitamine D is essentieel voor de opname van Calcium vanuit de darmen. Een goed voedingssupplement voor het behoud van sterke botten bevat naast Calcium, Magnesium en vitamine K dus ook vitamine D. Bij een ernstig gebrek aan deze vitamine kan naast osteoporose ook osteomalacie optreden. Dit betekent ‘verweking van het bot’. Door gebrek aan vitamine D wordt er geen of nauwelijks Calcium in de botten opgenomen. De belangrijkste symptomen van deze aandoening zijn spierzwakte en botpijn. Osteomalacie en osteoporose zijn verschillende aandoeningen. Bij botontkalking neemt het botweefsel af, maar blijft de samenstelling van de mineralen gelijk. Bij osteomalacie is er niet genoeg mineraalafzetting in de botten, waardoor ze weker en gevoeliger zijn.

Vitamine D voor sterke spieren

Bij gewrichtsklachten is het belangrijk om voldoende te blijven bewegen. Dit zorgt voor sterke spieren. Spieren beschermen als een soort van pantser het beschadigde gewricht. Dit zorgt voor meer steun en minder pijn. Uit onderzoek blijkt dat een gebrek aan vitamine D de spieren kan verzwakken. In een Japanse studie werden 96 vrouwen twee jaar gevolgd nadat ze een beroerte hadden gehad. Na deze aandoening ontstaat er een groot risico om te vallen. De helft van de vrouwen kreeg een supplement met vitamine D en de andere helft een placebo (nepmiddel). In de eerste groep werden gedurende de onderzoeksperiode 59% minder valpartijen geregistreerd dan in de placebogroep. In de vitamine D-groep brak niemand een heup. Dat was wel vier keer het geval in de placebogroep. Vastgesteld werd dat bij vrouwen die vitamine D hadden genomen het spierweefsel en de spierkracht was toegenomen. Het hebben van sterke spieren vermindert de kans op vallen bij ouderen. Jaarlijks overlijden ongeveer 3000 ouderen na een valincident. Naar verwachting zal dit aantal de komende 15 jaar oplopen tot ongeveer 4800.

Vitamine D verlaagt te hoge bloedruk

Naast een hoog cholesterol en een hoge bloedsuikerspiegel is een te hoge bloeddruk de derde belangrijke risicofactor voor een cardiovasculaire aandoening. Bij elke hartslag wordt het bloed via de aderen door uw hele lichaam gepompt. De druk die daarbij op de vaatwanden wordt uitgeoefend, wordt de ‘bovendruk’ genoemd. Met ‘onderdruk’ wordt de druk aangegeven die tussen de hartslagen in de bloedvaten aanwezig is.

In een gezonde situatie is de bovendruk ongeveer 130 en de onderdruk ongeveer 80. Wanneer deze waarden verhoogd zijn, heeft u last van een te hoge bloeddruk. Dit kan uiteindelijk uitmonden in een hartaandoening. Ook een hoge bloeddruk is namelijk een sluipmoordenaar: u merkt er zelf niets van. Daarom is het belangrijk om uw bloeddruk regelmatig op te laten meten door uw huisarts. U kunt dat ook zelf doen. Bloeddrukmeters worden immers steeds goedkoper en de meer geavanceerde stappentellers hebben vaak een ingebouwde bloeddrukmeterfunctie.

Wat is de oorzaak van een hoge bloeddruk?

In veel gevallen wordt deze aandoening veroorzaakt door een vernauwing van de bloedvaten. Het hart moet dus harder pompen om het bloed via de bloedvaten naar de weefsels en organen te stuwen. Maar er zijn meer risicofactoren voor een hoge bloeddruk. Overgewicht, overmatig veel zout of suiker consumeren, roken, alcohol en stress kunnen allemaal leiden tot een hoge bloeddruk. Ook wordt deze aandoening veel gezien bij diabetes, patiënten met een nierziekte, zwangere vrouwen en mensen die last hebben van slaapapneu. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat een tekort aan vitamine D geassocieerd wordt met een te hoge bloeddruk. Het gebruik van voedingssupplementen met vitamine D heeft mogelijk een bloeddrukverlagende werking. Een gebrek aan deze vitamine in het lichaam wordt bovendien in ver- band gebracht met arteriële stijfheid.
Interessant is ook te wijzen op een groot bevolkingsonderzoek in Kopenhagen naar de relatie tussen hart- en vaatziekten en de hoeveelheid vitamine D in het bloed. Hoe minder vitamine D in het bloed aangetroffen werd, hoe groter de kans op aderverkalking of een hartinfarct aanwezig was.

Hoeveel extra vitamine D heb ik per dag nodig?

Tekorten aan vitamine D kunnen heel snel in uw lichaam ontstaan. Aan vrouwen is het advies om vanaf een leeftijd van 50 jaar dagelijks een supplement te nemen dat 10 µg vitamine D bevat. Vanaf een leeftijd van 70 geldt zowel voor vrouwen als mannen een extra dagelijkse aanvulling van 20 µg per dag. Hebt u een donkere huiskleur of komt u weinig buiten? Dan is het advies om vanaf een leeftijd van vier jaar 10 µg extra vitamine D te nemen. Bij gebruik van een voedingssupplement voor sterke botten is het vaak niet nodig om een apart vitamine D-supplement te nemen, want deze vitamine is aan vrijwel alle bottenformules toegevoegd. Meestal gaan het om cholecalciferol oftewel vitamine D3. Er zijn ook supplementen met ergocalciferol die ook vitamine D2 wordt genoemd. Deze vorm is minder actief.

Geraadpleegde bronnen

1. Kunutsor, S.K. et al. (2013) European Journal of Epidemiology 28;205-221
2. Witham, M.D. et al. (2009) Journal of Hypertension 27; 1948-1954
3. Al Mheid, I. et al. (2011) Journal of the American College of Cardiology 58;186-192
4. Brøndum-Jacobsen, P. et al. (2012) Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology 32;2794-2802

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen