Wat is een auto-immuunziekte?

Als u een auto-immuunziekte heeft, dan is uw eigen lichaam de ziekteverwekker. Door een foutje in het afweersysteem worden gezonde cellen en weefsels aangezien als bedreigers van uw gezondheid. Uw lichaam probeert u te beschermen, maar maakt u in plaats daarvan ziek. Eén van de meest voorkomende auto-immuunziekten is reumatoïde artritis, waarbij het gewrichtsslijmvlies het doelwit is. In dit artikel kunt u alles lezen over auto-immuunziekten.


Wat hebben gewrichtsaandoeningen als reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew, syndroom van Sjögren, lupus erythematodes (LE) en artritis psoriatica met elkaar gemeen? Het gaat in alle gevallen om een auto-immuunziekte. Bij deze groep van aandoeningen bent u in principe uw eigen ziekteverwekker. Uw lichaam valt namelijk zichzelf aan. Overigens wel met de allerbeste bedoelingen. Alleen ziet het immuunsysteem door een ‘communicatiefoutje’ gezonde en goed functionerende cellen als schadelijk voor uw gezondheid. De chronische gewrichtsklachten ontstaan dus eigenlijk omdat uw lichaam u probeert te beschermen. Maar dan dus niet op de goede manier.

Inhoudsopgave

Wat is het immuunsysteem?
Hoe ontstaat een auto-immuunziekte?
Er zijn twee soorten auto-immuunziekten
Wat zijn de meest voorkomende auto-immuunziekten?
Hoe kan een auto-immuunziekte herkend worden?
Hoe wordt een auto-immuunziekte behandeld?
Is auto-immuunziekte hetzelfde als een allergie?

Wat is het immuunsysteem?

Dit slimme verdedigingssysteem bestaat uit gespecialiseerde cellen en eiwitten die overal in uw lichaam voorkomen. De belangrijkste taken zijn het opruimen van infecties en het verwijderen van celrestanten die overbodig zijn geworden. Het immuunsysteem is zo geprogrammeerd dat het ziekteverwekkende bacteriën, afwijkende cellen én virussen kan herkennen en vervolgens kan bestrijden. Het maakt dan een tegengif (antilichamen of antistoffen) tegen deze schadelijke indringers.
Meestal kunt u het merken wanneer het immuunsysteem in actie komt tegen infectieuze ziekteverwekkers. Er ontstaan ontstekingsverschijnselen, zoals koorts, roodheid, pijn en zwellingen.

Daarnaast is het immuunsysteem in staat om het verschil te zien tussen nog goed functionerende cellen en de bestanddelen van oude, geïnfecteerde of afgestorven cellen. Het opruimen van deze overbodige celresten en afwijkende cellen is een continu proces, waarbij vooral ’s nachts, wanneer u slaapt, de activiteit hoog is.

Het linker bloedvat is normaal en bevat een normale samenstelling van bloedcellen (vooral rode bloedcellen). In het rechter bloedvat is een indringer aanwezig, waar het immuunsysteem op reageert: er zijn uiteenlopende cellen van het immuunsysteem te zien die de indringer aanpakken. Ook laat het bloedvat cellen 'ontsnappen' zodat de indringer ook buiten het bloedvat kan worden aangevallen. Er is roodheid (vanwege de rode bloedcellen die ontsnappen) en soms ook een zwelling (door de hoeveelheid vocht die uit het bloedvat sijpelt). Bij een auto-immuunziekte gebeurt dit dus ook - maar dan zonder dat er een aanleiding toe is!

Het linker bloedvat is normaal en bevat een normale samenstelling van bloedcellen (vooral rode bloedcellen). In het rechter bloedvat is een indringer aanwezig, waar het immuunsysteem op reageert: er zijn uiteenlopende cellen van het immuunsysteem te zien die de indringer aanpakken. Ook laat het bloedvat cellen ‘ontsnappen’ zodat de indringer ook buiten het bloedvat kan worden aangevallen. Er is roodheid (vanwege de rode bloedcellen die ontsnappen) en soms ook een zwelling (door de hoeveelheid vocht die uit het bloedvat sijpelt). Bij een auto-immuunziekte gebeurt dit dus ook – maar dan zonder dat er een aanleiding toe is!


Hoe ontstaat een auto-immuunziekte?

Dat gebeurt op het moment dat het immuunsysteem plotseling het verschil tussen goed functionerende en oude of afwijkende cellen niet meer kan waarnemen. Dan gaat het zich tegen het eigen lichaam keren. Het gaat gezonde cellen plotseling aanzien voor gevaarlijke objecten. De witte bloedcellen van het immuunsysteem gaan dan antistoffen produceren tegen de gezonde cellen van het eigen lichaam. Deze auto-antistoffen vallen vervolgens de goed functionerende cellen van uw lichaam aan. Daardoor kunnen organen en weefsels beschadigd raken.
Er wordt overigens ook gesproken over een auto-immuunziekte als het opruimen van overbodige celresten wel correct verloopt, maar gepaard gaat met ontstekingsverschijnselen.
In de reumatologie zijn de reumafactor (RF) en ACPA de bekendste auto-antistoffen. Wanneer deze in uw bloed worden aangetroffen, dan is de kans groot dat u een auto-immuunziekte heeft.

Het achterhalen van de exacte oorzaak van auto-immuunziekten is al tientallen jaren een speerpunt in tal van wetenschappelijke onderzoeken. Hoe deze aandoeningen ontstaan, is echter nog een groot mysterie. Wel staat vast dat een genetische component een rol moet spelen. Maar niet bij iedere drager van die genetische component ontwikkelt zich een auto-immuunziekte. Als iemand in uw familie een auto-immuunziekte heeft, dan heeft u dus een verhoogde kans.

Er zijn twee soorten auto-immuunziekten

Bij kinderen en ouderen komen auto-immuunziekten minder vaak voor. Dus vooral volwassen worden getroffen, waarbij vrouwen in de meerderheid zijn. Een auto-immuunziekte kan in twee varianten optreden. Bij het eerste type wordt maar één orgaan getroffen, zoals de alvleesklier bij diabetes mellitus, de bijnieren bij de ziekte van Addison en de schildklier bij de ziekte van Hashimoto en de ziekte van Graves. Ook reumatoïde artritis wordt tot deze groep gerekend.
Bij het tweede type wordt het bindweefsel aangetast. Bijvoorbeeld: sclerodermie en Mixed Connective Tissue Disease (MCTD).

Wat zijn de meest voorkomende auto-immuunziekten?

De meest voorkomende auto-immuunziekten zijn reumatoïde artritis en diabetes mellitus. Bij de eerste aandoening is er sprake van een ontsteking van het gewrichtsslijmvlies (synovium). Dit gaat gepaard met pijn en zwelling van de getroffen gewrichten. Bij diabetes of suikerziekte produceert de alvleesklier geen of onvoldoende insuline. Het kan ook zijn, dat het lichaam ongevoelig is voor dit hormoon. Daardoor kan glucose onvoldoende als energiebron door de cellen worden opgenomen. Daardoor is bij patiënten de bloedsuikerspiegel veel te hoog.
Het Syndroom van Sjögren is na reumatoïde artritis de meest voorkomende reumatische aandoening. Dit is ook een auto-immuunziekte, waarbij de traan- en speekselklieren chronische ontstoken zijn. U heeft dan last van droge ogen en een droge mond. Ook kan er gewrichtspijn ontstaan. Bij Systematische Lupus Erythematodes (SLE) raakt het bindweefsel ontstoken. Deze aandoening kan niet alleen de huid en interne organen aantasten, maar ook de gewrichten. Bij sclerodermie wordt het bindweefsel van de huid, gewrichten en organen stugger en harder.

Hoe kan een auto-immuunziekte herkend worden?

Op dit moment zijn meer dan 80 aandoeningen geïdentificeerd als auto-immuunziekte. De symptomen lopen sterk van ziekte tot ziekte uiteen. Zo kan iemand met reumatoïde artritis last hebben van pijn en stijfheid in de gewrichten. En patiënten met het syndroom van Sjögren kunnen last hebben van droge ogen en een droge mond. In de meeste gevallen spelen bij een auto-immuunziekte chronische ontstekingen van de organen of gewrichten een rol. Ook symptomen als vermoeidheid, depressie, pijnklachten en een algeheel ellendig gevoel hangen samen met dit type aandoeningen.

Hoe wordt een auto-immuunziekte behandeld?

Veel auto-immuunziekten kunnen schade veroorzaken aan organen. Denk daarbij aan huid, hart, longen, zenuwen, lever en nieren. U wordt behandeld door een arts die gespecialiseerd is in het orgaan dat door de ziekte is aangetast. Dus u komt bij een reumatoloog voor gewrichtsaandoeningen, en een dermatoloog behandelt de auto-immuunziekten waarbij de huid betrokken is. Niet altijd is het direct duidelijk dat de klachten worden veroorzaakt door een auto-immuunziekte. U wordt dan in eerste instantie onderzocht door een internist of een internist-immunoloog.
Belangrijk om te weten is, dat een auto-immuunziekte niet kan worden genezen. De behandelend arts zal u medicijnen voorschrijven om de auto-immuunreacties te bestrijden. Dat kunnen bijvoorbeeld prednison, immuunsuppressoren of ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs) zijn. Helaas gaat het gebruik van deze geneesmiddelen in veel gevallen gepaard met bijwerkingen. Daarom kijken veel mensen ook naar natuurlijke alternatieven die geen of nauwelijks bijwerkingen hebben. Zo neemt het gebruik van vloeibare groenlipmossel, curcumine of zwarte bes-blad de laatste jaren flink toe om gewrichtsontstekingen te bestrijden.

Is auto-immuunziekte hetzelfde als een allergie?

Nee, een allergie is immunologisch gezien een totaal ander verhaal dan een auto-immuunziekte. Het belangrijkste verschil tussen een auto-immuunziekte en een allergie is dat er bij een allergie wel degelijk sprake is van een ‘indringer’ en bij een auto-immuunziekte niet. Bij een allergie wordt echter door het immuunsysteem de fout gemaakt dat een ongevaarlijke indringer wordt behandeld als een gevaarlijke indringer die opgeruimd moet worden. Bij een auto-immuunziekte wordt door het immuunsysteem de fout gemaakt dat lichaamseigen stoffen worden behandeld als gevaarlijke stoffen die opgeruimd moeten worden.

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Meer artikelen lezen in ons kenniscentrum

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen