Syndroom van Sjögren

Last van droge ogen en een droge mond? Misschien hebt u het syndroom van Sjögren. Dit is een reumatische aandoening, omdat ook spier- en gewrichtsklachten kunnen optreden. In dit artikel kunt u alles lezen over deze ziekte, die in 1929 bij toeval door een Zweedse arts werd ontdekt.

Syndroom van Sjögren

Als de aanmaak van speeksel en traanvocht minder wordt

Wie lijdt aan het syndroom van Sjögren heeft last van droge ogen en een droge mond. Dit is het gevolg van chronische ontstekingen in de klieren van de slijmvliezen. Toch gaat het hier om een reumatische aandoening, omdat er vaak ook spier- en gewrichtsklachten optreden. In dit geval wordt gesproken over de secundaire vorm van het syndroom van Sjögren. Blijft de aandoening alleen beperkt tot de aanmaak van minder traanvocht en speeksel, dan heeft u last van de primaire vorm (zonder gewrichtsproblemen). Het syndroom van Sjögren komt tien keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De klachten beginnen meestal tussen het 20e en 40e levensjaar. Ongeveer een half tot één procent van de wereldbevolking lijdt aan het syndroom van Sjögren. Het is na reumatoïde artritis dan ook de meest voorkomende reumatische aandoening. Deze ziekte is niet levensbedreigend, maar gaat wel gepaard met vervelende en uiteenlopende klachten.

Wat is het syndroom van Sjögren?

In 1929 bezoekt een vrouw het spreekuur van de oogarts Henrik Sjögren in Stockholm. Haar klachten kan de Zweedse arts niet direct plaatsen. Als ze huilt komen er geen tranen, haar mond is kurkdroog en haar gewrichten doen pijn. Sjögren ziet het als zijn levenstaak om een manier te vinden om deze geheimzinnige aandoening te genezen. Helaas is hij daar niet in geslaagd. De naar hem vernoemde ziekte blijkt een auto-immuunziekte te zijn. Normaal gesproken maakt ons afweersysteem antilichamen aan om schadelijke virussen, bacteriën en andere ziekteverwekkers te vernietigen. Maar bij het syndroom van Sjögren maakt het lichaam antilichamen aan die de gezonde cellen van het klierweefsel aanvallen. Dit worden auto-antilichamen genoemd. Het gevolg is dat de traan- en speekselklieren ontstoken raken en vervolgens geen of te weinig vocht gaan afscheiden. Dit leidt tot vervelende klachten.

Wat is de oorzaak van het syndroom van Sjögren?

Ondanks veel onderzoek, is de oorzaak van deze aandoening nog niet achterhaald. Bij patiënten met het syndroom van Sjögren worden auto-antilichamen in het bloed aangetroffen. Daardoor is het duidelijk dat het hier om een auto-immuunziekte gaat. Mogelijk speelt ook erfelijkheid of een virus een rol bij het ontstaan van deze ziekte.

Bij het Syndroom van Sjögren heeft men last van droge ogen omdat er geen traanproductie is

Bij het Syndroom van Sjögren heeft men last van droge ogen omdat er geen traanproductie is; bij bijvoorbeeld het snijden van uien kan dit heel vervelend zijn.

Wat zijn de symptomen van het syndroom van Sjögren?

Er zijn twee symptomen die alle patiënten met het syndroom van Sjögren ervaren. En dat zijn: droge mond en droge ogen. De aanmaak van geen of te weinig speeksel kan leiden tot slikproblemen en verlies van smaak. Speeksel bevat anti-infectieuze bestanddelen. Als deze in onvoldoende mate in de mond aanwezig zijn, kunnen er tandbederf, ontstekingen van het tandvlees en een gistinfectie (spruw) ontstaan. De ogen kunnen branderig, droog en jeukerig gaan aanvoelen bij gebrek aan traanvocht. Ook een droge huid en vaginale droogheid zijn veelvoorkomende symptomen van het syndroom van Sjögren. Onderzoek toont aan dat 70 procent van de mensen met Sjögren zich ernstig vermoeid voelt. Het is niet bekend hoe dit ontstaat. Er kunnen ook klachten ontstaan aan de inwendige organen en de zenuwen. Daarnaast kunnen mensen met Sjögren ook last krijgen van het syndroom van Raynaud.

Wat voor gewrichtsklachten kunnen optreden bij het syndroom van Sjögren?

Pijn de in de spieren en gewrichten komt veel voor bij mensen met het syndroom van Sjögren. Het kan gaan om artralgie of artritis. In het eerste geval heeft u alleen pijnlijke gewrichten zonder ontstekingen. Dat is wel het geval bij artritis. Dan raakt het gewrichtskapsel ontstoken, wat gepaard gaat met zwellingen, roodheid en warmte. Als deze ontstekingen worden veroorzaakt door het syndroom van Sjögren, dan leidt dit zelden tot gewrichtsschade.

Hoe wordt de diagnose syndroom van Sjögren gesteld?

Droge ogen en een droge mond in combinatie met gewrichtsklachten wijzen op het syndroom van Sjögren. De arts kan dan een aantal onderzoeken uitvoeren om zekerheid te krijgen. Met de Schirmer tranentest kan gemeten worden hoeveel tranen er gevormd worden. Deze productie is minder bij deze aandoening. Ook de spleetlamp test kan aantonen dat er minder traanvocht wordt aangemaakt. Bovendien kan dit onderzoek duidelijkheid geven of er oogschade is opgetreden.
Bij een speekselklierbiopsie wordt een stukje weefsel uit de onderlip verwijderd voor onderzoek. In een laboratorium wordt klierweefsel gecontroleerd op de tekenen van Sjögren. Ook kan de arts kiezen voor speekselafname. Het speeksel dat u gedurende 10 minuten in uw mond verzamelt wordt afgenomen. Aan de hand van de hoeveelheid kan de diagnose syndroom van Sjögren worden gesteld. Ook kan er een bloedonderzoek worden gedaan om te kijken naar ontstekingen of auto-antilichamen. Als de arts complicaties vermoedt, kan er ook en scan van de interne organen en lymfeklieren worden gemaakt. Een urineonderzoek behoort dan ook tot de mogelijkheden.

Hoe wordt het syndroom van Sjögren behandeld?

Omdat deze aandoening nog niet kan worden genezen, is de behandeling gericht op het beperken van de symptomen. In de meeste gevallen wordt u doorverwezen naar een reumatoloog of een internist. Hij zal uw klachten vaak behandelen samen met een oogarts en mond-, kaak- en aangezichtschirurg. De ogen kunnen behandeld worden met oogdruppels en kunsttranen. Ook zijn er speciale brillen die helpen de ogen vochtig te houden. Voor de mond is er kunstmatig speeksel verkrijgbaar in de vorm van spray, gel, vloeistof, tabletten of pastilles.

Bij gewrichtsontstekingen kan een ontstekingsremmende pijnstiller worden voorgeschreven. Het is bij ‘Bewegen zonder pijn’ bekend dat de natuurlijke ontstekingsremmers (vloeibare) Groenlipmossel en Curcumine bij één patiënt met Sjögren goed hebben gewerkt.

Wij horen graag meer ervaringen van mensen met Sjögren die natuurlijke ontstekingsremmers voor de gewrichten hebben gebruikt. Bij hevige gewrichtsproblemen kan de arts ook kiezen voor een behandeling met het geneesmiddel Plaquenil. Dit middel werkt bij meerdere vormen van reuma en geeft bij sommige patiënten goede resultaten.

Tips om beter om te gaan met het syndroom van Sjögren

Bij droge mond:
• Kies voor zacht en vochtig voedsel als u moeite heeft met slikken.
• Eet gedurende de dag meerdere kleine maaltijden om de aanmaak van speeksel te stimuleren.
• Vermijd zoveel mogelijk zout, zuur of gekruid voedsel en koolzuurhoudende dranken, omdat ze pijnlijk kunnen zijn voor een droge mond.
• Drink veel water gedurende de dag. Kleine slokjes werken het beste.
• Voorkom tandbederf door voedingsmiddelen te gebruiken die een zoetstof bevatten, zoals Xylitol of Stevia.
• Gebruik geen mondwater met alcohol. Dit kan het droge en branderige gevoel in de mond verergeren.
• Kauw suikervrije kauwgom of zuig op suikervrije snoepjes om de aanmaak van speeksel te stimuleren.

Bij droge ogen:
• Wanneer uw ogen geïrriteerd raken door licht, draag dan een zonnebril.
• Neem als u op reis gaat altijd een nat washandje in een plastic zakje mee om op uw droge ogen te leggen.
• Reinig uw oogleden twee keer per dag met warm water.
• Gebruik regelmatig kunsttranen, zelfs wanneer uw ogen goed aanvoelen. Dus niet wachten totdat ze droog aanvoelen. Kies voor een minder stroperige samenstelling om het zicht niet te vertroebelen.
• Houd de bovenste en onderste oogleden vrij van gezichtscrèmes voor het slapen gaan. Ze kunnen in het oog komen en voor irritatie zorgen.
• Leg gedurende vijf minuten een warm en nat kompres (washandje) op de gesloten ogen. Doe dit voor het slapen gaan en direct na het wakker worden. Vaker mag ook!

Bij vermoeidheid:
• Ken uw grenzen en rem uzelf af als u daar overheen dreigt te gaan.
• Wees geen bankzitter. Een veel voorkomende oorzaak van chronische pijn en vermoeidheid is gebrek aan lichaamsbeweging.
• Vertel uw familie, vrienden en kennissen dat het syndroom van Sjögren gepaard kan gaan met vermoeidheid. Dan hebben ze meer begrip wanneer u eerder afhaakt of een afspraak afzegt.

Bij droge huid:
• Neem korte, warme baden of douches.
• Droog u direct af na het baden of douchen en breng een vochtinbrengende crème aan om de symptomen van een droge huid te verminderen.
• Gebruik geen wasverzachter in de wasmachine.

Bij slecht slapen:
• Veel patiënten met het syndroom van Sjögren hebben moeite met slapen. Drink daarom geen alcohol of cafeïne-houdende dranken (koffie, cola e.d.) na 16.00 uur.
• Eet drie uur voor het slapen gaan niets meer.
• Zorg voor een stille en donkere slaapkamer.
• Houd vaste tijden aan om te gaan slapen en weer op te staan.

Bij ‘hersenmist’:
• Dit is een veelvoorkomende klacht bij patiënten met het syndroom van Sjögren. Het kan het beste omschreven worden met: verwarring, vergeetachtigheid en concentratieproblemen. Meld dit altijd aan uw arts.
Train uw geheugen. Alles wat u niet gebruikt, raakt u kwijt.
• Verminder de inname van alcohol en cafeïne-houdende dranken.
Vergroot uw hersenkracht. Blijf (parttime) doorwerken, leer nieuwe vaardigheden en doe mee aan activiteiten die uw geheugen en concentratievermogen stimuleren.

Informatievideo over deze aandoening

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Meer artikelen lezen in ons kenniscentrum

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen