Fenomeen van Raynaud

Deze content is medisch beoordeeld door orthopedisch chirurg Drs. J.I. de Jong. Jan Ide is reeds 35 jaar orthopeed en werkt bij de OPC Kliniek.

Alles wat u moet weten over Fenomeen van Raynaud: oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling

Bij deze aandoening is de doorbloeding van de tenen en vingers tijdelijk verstoord. Zo’n aanval duurt slechts een paar minuten. Hierna herstelt de bloedtoevoer zich en is de situatie weer normaal. Het fenomeen van Raynaud kan bij gezonde mensen optreden, maar kan ook een symptoom zijn van een reumatische ziekte of een vaatziekte. Deze aandoening is vernoemd naar dr. Gabriel Maurice Raynaud. Deze Franse arts beschreef dit verschijnsel voor het eerst in 1862.

↳Inhoudsopgave fenomeen van Raynaud

Wat is de oorzaak van het fenomeen van Raynaud?
Wat zijn de symptomen van het fenomeen van Raynaud?
Wat is het verschil tussen primaire en secondaire fenomeen van Raynaud?
Hoe wordt de diagnose van het fenomeen van Raynaud gesteld?
Hoe wordt het fenomeen van Raynaud behandeld?
Vijf tips om een opflakkerende aanval van de ziekte van Raynaud te beheersen

Wat is de oorzaak van het fenomeen van Raynaud?

De oorzaak van deze aandoening is door de medische wetenschap nog niet achterhaald. De klachten kunnen ontstaan door kou, emoties, spanningen, trillingen of het gebruik van bepaalde medicijnen. Daardoor verkrampen de kleine slagaders gedurende een korte periode. Met als gevolg, dat de bloedtoevoer in de kleine bloedvaten van de uitstekende lichaamsdelen afneemt. Dat zijn meestal de vingers en de tenen. Zo’n aanval houdt slechts een paar minuten aan.

Wat zijn de symptomen van het fenomeen van Raynaud?

Het fenomeen van Raynaud wordt ook wel het driekleuren fenomeen genoemd. Aan het begin van de aanval ontstaat een witte verkleuring van de tenen of vingers wat wordt veroorzaakt door de samentrekkende bloedvaten die onvoldoende bloed aanvoeren. Na de witte fase kleuren de vingers of tenen paars. Dit wordt veroorzaakt doordat het nog wel aanwezige bloed in de bloedvaten niet goed kan doorstromen. Het lichaam reageert op de geblokkeerde doorbloeding door stoffen aan te maken die de bloedvaten in de huid wijder maken. Dit versterkt de paarse kleur tot een donkerpaarse kleur. Tijdens de eerste en tweede fase van het fenomeen van Raynaud kunnen hevige pijnen en tintelingen optreden. De vingers of tenen voelen dood aan. In de derde en laatste fase neemt de doorbloeding van de ledematen weer toe. Daardoor warmen de vingers of tenen op en kleuren ze rood.

De verschillende fasen bij het fenomeen van Raynaud in de vingers

De verschillende fasen bij het fenomeen van Raynaud in de vingers

Bij sommige patiënten kan de doorbloeding ook in andere delen van het lichaam tijdelijk verstoord worden, zoals het puntje van de neus of oren. Ook kan er pijn op de borst ontstaan, omdat de hartspier even wat minder bloed krijgt. Ook de bloedtoevoer naar de nieren en longen kan beperkt worden. In de eerste situatie heeft dit invloed op de bloeddruk en in de tweede situatie kan er kortademigheid optreden. Roken kan de symptomen uitlokken en versterken.

Wat is het verschil tussen primaire en secondaire fenomeen van Raynaud?

De primaire vorm wordt de ziekte van Raynaud genoemd en kan geregeld voorkomen bij volstrekt gezonde mensen. De verkleuringen van de vingers of tenen kunnen ook een symptoom zijn van een vaat- of reumatische aandoening. Dan wordt gesproken over het secundaire fenomeen van Raynaud. Dit verschijnsel kan voorkomen bij patiënten met onder andere sclerodermie, Mixed Connective Tissue Disease (MCTD), syndroom van Sjögren, Lupus Erythematodes (LE) en reumatoïde artritis. Ook bij slagaderverkalking en vaatontstekingen kunnen de symptomen van deze aandoening optreden.

Hoe wordt de diagnose van het fenomeen van Raynaud gesteld?

De verschijnselen van het fenomeen van Raynaud zijn over het algemeen zeer duidelijk en specifiek. Op basis van de klachten van de patiënt kan een arts dan ook snel een diagnose stellen. Omdat dit fenomeen past bij sommige reumatische aandoeningen en vaatziekten (secundaire vorm van Raynaud) hoeft meestal dan ook geen grondig onderzoek plaats te vinden. Wel zal de arts goed kijken naar de medicijnen die de patiënt gebruikt. Zo is bekend dat bijvoorbeeld bètablokkers een vernauwende invloed op de bloedvaten kunnen hebben. Uitgebreid onderzoek vindt meestal wel plaats bij het primaire fenomeen van Raynaud. Dus bij gezonde mensen. Naar schatting 10 procent van de jonge vrouwen krijgt te maken met deze primaire vorm. Het gaat hier om een milde vorm die na een aantal jaren weer verdwijnt. In schaarse gevallen beperkt het fenomeen van Raynaud zich tot één hand of voet. Dan vindt er aanvullend onderzoek plaats om te kijken of er afwijkingen aan de bloedvaten aanwezig zijn.

Hoe wordt het fenomeen van Raynaud behandeld?

Het leren vermijden van situaties die een aanval kunnen uitlokken, is het belangrijkste deel van de behandeling.
De patiënt moet blootstelling aan kou voorkomen en streven naar een warme en droge omgeving. Warme sokken en handschoenen kunnen aanvallen helpen voorkomen als u in de herfst en winter toch naar buiten moet. Draag buiten als het koud is altijd een hoofddeksel. Maar liefst 30% van de lichaamswarmte verdwijnt via het hoofd. Emoties en spanningen zijn moeilijker te controleren. Het advies is om goed na te gaan welke omstandigheden het fenomeen van Raynaud oproepen. Bijvoorbeeld een specifiek genre films of bepaalde plaatsen, mensen of situaties. Dit alles moet dan zoveel mogelijk vermeden worden. Roken moet zoveel mogelijk vermeden worden, liever helemaal stoppen dus. Roken leidt namelijk tot vernauwingen van de bloedvaten. De arts kan ook medicijnen voorschrijven die de bloedvaten verwijden. In ernstige gevallen kan er een infuus met prostacycline worden toegediend. Deze stof is maar voor korte tijd actief in het lichaam. De behandeling zal dus via een continu infuus gegeven moeten worden. Daarom wordt deze behandeling alleen in noodsituaties gegeven, bijvoorbeeld als er afsluiting van tenen of vingers dreigt.

Vijf tips om een opflakkerende aanval van de ziekte van Raynaud te beheersen

  • Als u uit de kou komt, is water de snelste manier om uw handen en voeten weer in een normale toestand te brengen. Houd ze onder de kraan met lauw water of week ze in warm water totdat de normale kleur weer terugkomt.
  • Nogmaals: stoppen met roken om vernauwing van de bloedvaten te voorkomen. Nicotine verergert dus de symptomen van het fenomeen van Raynaud.
  • De verandering tussen een warme en een koude omgeving zal schade aanrichten aan de huid. Deze zal snel uitdrogen. Investeer in een goede handcrème en breng deze gedurende de dag regelmatig op. Een voetcrème kan ’s morgens en ’s avond royaal worden aangebracht.
  • Wanneer uw handen en voeten koud beginnen te worden, doe dan oefeningen om ze op te warmen.
  • Praktische tips en soms simpele oplossingen: bijvoorbeeld vraag een huisgenoot om dingen uit de vriezer te dragen. Kan niemand u daarbij helpen, draag dan altijd daarbij handschoenen.


Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen