Stamceltherapie bij Artrose

Kan stamceltherapie in de toekomst beschadigd kraakbeen repareren?

In de toekomst zou artrose mogelijk behandeld kunnen worden door het injecteren van lichaamseigen stamcellen in het versleten gewricht. Een studie uit 2013 – die werd uitgevoerd in het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam – liet hoopgevende resultaten zien. De ontstekingsprocessen werden afgeremd, maar er werd geen nieuw kraakbeen gevormd. Onderzoekers van het Twentse universitair onderzoeksinstituut MIRA slaagde er vorig jaar wél in om uit stamcellen stabiel kraakbeen te kweken. Dit brengt de succesvolle behandeling van artrose weer een flinke stap dichterbij.Wat zijn de actuele ontwikkelingen op het gebied van stamceltherapie bij artrose? Bewegen zonder Pijn praat u op deze pagina helemaal bij.

Wat is stamceltherapie?

Stamceltherapie kan beschouwd worden als een nieuwe én revolutionaire tak van sport in de medische geneeskunde. Alles draait daarbij om stamcellen die kunnen veranderen in een ander celtype. Zo bestaat een embryo in het eerste stadium uitsluitend uit stamcellen. Daarna ontwikkelen deze ‘oercellen’ zich tot huidcellen, orgaancellen, botcellen, zenuwcellen, vetcellen en natuurlijk ook kraakbeencellen. Bij stamceltherapie worden de beschadigde, defecte of verdwenen cellen vervangen door stamcellen. Deze worden uit het beenmerg, de lever, het vetweefsel of het bloed van de patiënt gehaald. Daarna worden deze ‘voorlopercellen’ in een laboratorium vermenigvuldigd. Vervolgens krijgen ze een specialisme toegewezen (ze worden geprogrammeerd tot een bepaald celtype), waarna de cellen ingebracht worden op de plaats van het aangetaste weefsel. Daardoor zou de beschadiging zich moeten herstellen. Natuurlijk wordt er momenteel veel onderzoek gedaan naar stamcellen die zich kunnen ontwikkelen tot kraakbeen-producerende cellen, resulterend in daadwerkelijk herstel van kraakbeen. Tot voor kort zonder al te veel succes. Deze nieuwe kraakbeencellen veranderden al snel in botcellen. Daarom kan het onderzoek van de Twentse Universiteit als een grote doorbraak worden aangemerkt. Deze kraakbeencellen bleven immers kraakbeencellen.

Stamcellen verminderen ontstekingsprocessen

Gerben van BuulIn 2013 promoveerde orthopedisch arts Gerben van Buul met een onderzoek naar de behandeling van artrose met stamcellen. Hij wilde kijken of het injecteren van stamcellen in een gewricht kon leiden tot de aangroei van nieuw kraakbeen. Dit was helaas niet het geval. Toch boekte hij een veelbelovend resultaat. De stamcellen verminderden de ontstekingsprocessen en remden de afbraak van kraakbeen. (Lees het proefschrift van Gerben van Buul.) Er wordt nu onderzocht welke processen er door de stamcellen in het kraakbeen in gang worden gezet. Doel is om op basis van deze informatie een medicijn te ontwikkelen met een vergelijkbare werking. Daarmee wordt de behandeling van artrose goedkoper dan met een kostbare stamceltherapie. Bovendien kan zo’n geneesmiddel dan ook preventief worden ingezet om schade aan een gewricht te voorkomen.

Gekweekt kraakbeen blijft kraakbeen

Een grote stap in de goede richting werd vorig jaar gezet door onderzoekers van onderzoeksinstituut MIRA, dat onderdeel is van de Universiteit Twente. Zij zijn er in geslaagd om kraakbeencellen te kweken die in het lichaam van een muis stabiel kraakbeen maakten. Een grote doorbraak, omdat gekweekt kraakbeen normaal gesproken binnen vijf weken wordt omgezet in botweefsel. Dit opzienbarende resultaat werd bereikt door een simpel trucje toe te passen. Standaard worden kraakbeencellen gekweekt bij een zuurstofconcentratie van 21 procent. Dat is vergelijkbaar met de buitenlucht. In het kraakbeen is de zuurstofconcentratie echter een stuk lager omdat er geen bloedvaten aanwezig zijn. Door de zuurstofconcentratie tijdens het kweekproces te verlagen naar 2,5 procent slaagden de onderzoekers erin om stabiel en blijvend kraakbeen te produceren. (Lees het bronartikel van dit onderzoek.) Verder onderzoek is nodig om het werkingsmechanisme van gekweekte kraakbeencellen te doorgronden en om de kweek van kraakbeen voor weefseltranslatie te verbeteren. Dit moet uiteindelijk leiden tot nieuwe behandelingsmethoden om artrose te kunnen voorkomen, remmen en bestrijden.

Klik om te vergroten

Klik om te vergroten

Stamcellen uit buikvet

Ook Peter van Lent van de afdeling Reumatische Ziekten van het UMC St Radboud in Nijmegen heeft de inzet van stamcellen bij gewrichtsklachten onderzocht. Zijn conclusie is dat het inspuiten van stamcellen uit buikvet in ontstoken gewrichten goed lijkt te helpen bij artrose. Deze methode vermindert vooral de ontstekingsreacties in de binnenbekleding van het gewricht. Van Lent werkt samen met andere Europese onderzoekers aan dit project. (Lees het bronartikel.) Bij muizen, konijnen en geiten is deze therapie met succes toegepast. Op dit moment vindt in Duitsland en Frankrijk bij een beperkt aantal patiënten met artrose onderzoek plaats om te zien of deze methode veilig is.

Koffiedik kijken

Hoewel stamceltherapie nog in de kinderschoenen staat, gaan de ontwikkelingen razend snel. Tijdens de zoektocht naar de ultieme artrose-therapie zijn er dus al hoopgevende resultaten geboekt bij muizen, konijnen en geiten. Het is nu afwachten of al dat onderzoek uiteindelijk tot een succesvolle behandelingsmethode voor mensen met artrose gaat leiden. Dat blijft nog even koffiedik kijken. Het is niet voor de eerste keer dat goede resultaten in dierenonderzoek bij mensen uiteindelijk anders uitpakken. De onderzoekers zijn echter positief gestemd en denken dat er op de langere termijn een succesvolle stamceltherapie voor artrose gaat komen. Wij houden u op de hoogte!

Actuele ontwikkelingen rond stamceltherapie bij artrose

Groots opgezet Europees stamcelonderzoek

Op dit moment loopt er een groots opgezet klinisch onderzoek naar de behandeling van knie-artrose met stamcellen. Aan dit – door de Europese Unie gesubsidieerde – onderzoek doen 18 ziekenhuizen in o.a. Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland en Italië mee. Het Radboudumc in Nijmegen heeft inmiddels voldoende patiënten gevonden voor deze innovatieve therapie. Dus aanmelden is niet meer mogelijk. Dit project is een vervolg op een eender onderzoek uit 2014. Achttien patiënten werden toen geïnjecteerd met opgekweekte stamcellen uit eigen buikvet. Deze methode bleek veilig. Nu wordt onderzocht of deze methode ook effectief is, dus dat er nieuw en stabiel kraakbeen wordt gevormd. Nog even geduld. Het duurt zeker een aantal jaar voordat de definitieve resultaten van dit Europees onderzoek bekend zijn. Bij positieve uitkomsten kan stamceltherapie hopelijk daarna als reguliere behandeling worden aangeboden.

Stamceltherapie nu mogelijk in Belgisch ziekenhuis

Voor stamceltherapie kon u al terecht in Italië en Polen. Maar sinds kort kunt u voor nieuw kraakbeen ook langs bij de vestigingen van het AZ Monica in Antwerpen en Deurne. De vraag is of u de reis naar België wel moet ondernemen. Het team dat deze behandeling uitvoert, komt namelijk niet echt overtuigend over. “We willen alle behandelingsmethoden bij artrose aanbieden. Hoewel er nog geen echte wetenschappelijke resultaten zijn, hoort stamceltherapie daar ook bij,” aldus de artsen. Ze passen de techniek van de Italiaanse chirurg Carlo Tremolada toe, waarvan nog niet zeker is of het een duurzaam resultaat oplevert.

Honden en katten: wél stamceltherapie

Stamceltherapie wordt in de dierengeneeskunde al een aantal jaar in de praktijk toegepast. De kosten van zo’n behandeling bedragen tussen de 1250 en 1500 euro. Het blijkt dat 85 procent van de honden en katten baat heeft bij stamceltherapie. De gewrichtsklachten nemen gemiddeld met 40 procent af. Hier kunt u het hele artikel lezen.

Wetenschappers weten nu hoe stamcellen werken

Stamceltherapie levert veelbelovende resultaten op bij het repareren van beschadigd kraakbeen bij dieren. Maar het is nog onduidelijk of de stamcellen verantwoordelijk zijn voor de aangroei van nieuw weefsel of dat ze lichaamseigen processen in gang zetten. Onderzoekers van de Universiteit in Wenen hebben nu het antwoord op deze vraag gevonden. Het Oostenrijkse team volgende het effect van stamceltherapie bij speciaal gefokte muizen en ratten. Er werd ontdekt dat stamcellen zelf niet deelnemen aan het regeneratieproces van beschadigd kraakbeen. Ze stimuleren wél de aanwezig kraakbeencellen om nieuwe exemplaren aan te maken.

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen