Mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen zijn er niet alleen om de geslachtsdrift op te wekken. Ze sturen tal van andere biologische processen in uw lichaam aan. Er komt steeds meer bewijs dat ze ook belangrijk zijn voor de gezondheid van de gewrichten. En dat bij dalende niveaus van oestrogeen en testosteron, bij het ouder worden, er een risico op artrose ontstaat.
Hoe oestrogeen en testosteron kraakbeen in gewrichten beschermen
De geslachtshormonen oestrogeen en testosteron spelen naast het opwekken van de geslachtsdrift een sleutelfunctie in tal van andere lichaamsfuncties. Maar wat minder bekend is dat ze ook invloed hebben op de gezondheid van uw gewrichten. Als u gezonde hormoonspiegels in uw bloed heeft, blijft uw bewegingsapparaat waarschijnlijk goed functioneren. Bij het ouder worden, wordt er echter door het lichaam steeds minder van deze geslachtshormonen geproduceerd. Dat heeft invloed op de kwaliteit van het kraakbeen in uw gewrichten, waardoor het risico op artrose toeneemt. Wat is nu precies de rol van geslachtshormonen bij het ontstaan van gewrichtsklachten?
U heeft oestrogeen én testosteron
Als het om geslachthormonen gaat, worden vrouwen geassocieerd met oestrogeen en mannen met testosteron. Het is echter zo, dat iedereen beide stofjes in het lichaam aanmaakt. Vrouwen hebben wel meer oestrogeen en mannen meer testosteron. Een vrouwenlichaam maakt 80 tot 90 procent minder testosteron aan dan mannen. Omgekeerd produceren mannen een kleine hoeveelheid oestrogeen dat essentieel is voor de regulering van een aantal lichaamsfuncties.
Wat is de functie van geslachthormonen?
Bij mannen speelt testosteron o.a. een rol bij spierkracht, verdeling van lichaamsvet, botgroei en geslachtsdrift. Vrouwen hebben het mannelijk geslachtshormoon o.a. nodig voor het behoud van de gezondheid van de botten, vruchtbaarheid en geslachtdrift. Bij vrouwen is oestrogeen o.a. verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het functioneren van de vrouwelijke geslachtsorganen, het reguleren van de menstruatiecyclus en de botdichtheid. Voor mannen is dit vrouwelijk geslachtshormoon belangrijk voor o.a. de spermaproductie, botdichtheid en hersenen. Naast deze functies komt er steeds meer bewijs dat lage spiegels van deze hormonen verband houden met gewrichtsklachten.
Waarom dalen de hormoonspiegels?
Naarmate we ouder worden neemt de hoeveelheid testosteron en oestrogeen op natuurlijke wijze af. Bij vrouwen is de overgang het grote keerpunt. De eierstokken stoppen met werken en gaan daardoor minder van dit geslachtshormoon aan het bloed afgeven. De andropauze – ook wel bekend als de mannelijke menopauze – is een natuurlijk proces waarbij de productie van testosteron geleidelijk begint af te nemen. Meestal treedt dit op rond de leeftijd van 40 tot 50 jaar. Als gevolg van deze dalende hormonenniveaus valt bij zowel vrouwen als mannen het beschermende effect op het kraakbeen weg. Daarmee neemt de kans op artrose serieus toe.
Testosteron en artrose
Bij mannen wordt testosteron geproduceerd in de teelballen, terwijl bij vrouwen deze fabriekjes zich bevinden in de eierstokken, bijnieren, vetcellen en huidcellen. Het vrouwelijk lichaam zet een groot deel van het aangemaakte testosteron om in oestrogeen. Meerder studies hebben in het verleden gesuggereerd dat testosteron een beschermend effect heeft op kraakbeen. Op dit moment lopen er wetenschappelijke studies die dit nog moeten bevestigen. Wel staat vast dat het mannelijk geslachtshormoon een cruciale rol speelt bij het beperken van ontstekingen in het hele lichaam. Door de verminderde productie van testosteron kunnen ontstekingen in de gewrichten minder goed bestreden worden. Daardoor komen er stoffen vrij die het kraakbeen beschadigen, zodat er artrose kan ontstaan. Aangezien testosteron ook een rol speelt bij de vethuishouding, kan een verminderde productie van dit mannelijk geslachtshormoon leiden tot overgewicht. Dit zorgt voor veel extra kilo’s die extra zwaar op de dragende gewrichten – knieën, heupen en enkels – gaan drukken. Daardoor gaat het kraakbeen slijten en ontstaat er dus ook artrose.
Oestrogeen en artrose
Bij vrouwen wordt oestrogeen aangemaakt in de eierstokken. Mannen hebben geen eigen fabriekje voor dit geslachtshormoon, maar testosteron produceert ongeveer 20 procent van het circulerende oestrogeen in het lichaam. Dus lagere testosteronniveaus bij mannen leidt dus ook tot minder oestrogeen in het lichaam om het kraakbeen te beschermen. Op deze manier verzwakt een laag testosteron indirect uw kraakbeen. Oestrogeen heeft namelijk zowel bij vrouwen als mannen een belangrijk effect op kraakbeen. Het speelt een rol bij het behoud van de gezondheid van dit zachte en elastische weefsel in de gewrichten. Oestrogeen helpt bij het behoud van de dichtheid van kraakbeen en voorkomt de afbraak ervan. Het stimuleert de productie van collageen – een belangrijk bestanddeel van kraakbeenweefsel – en remt de activiteit van enzymen die het kraakbeen afbreken. Daarnaast bevordert oestrogeen de productie van hyaluronzuur, een stof die het kraakbeen smeert en beschermt.
Hoe houdt uw geslachtshormonen op peil?
Naarmate we ouder worden, dalen de niveaus van testosteron en oestrogeen dus in ons lichaam. Er zijn verschillende manieren om deze belangrijke geslachtshormonen hormonen op peil te houden. Eet een gezond en uitgebalanceerd dieet met voldoende eiwitten, gezonde vetten en koolhydraten. Dit kan helpen om de hormoonproductie op peil te houden. Zorg er ook voor dat u voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, zoals zink en vitamine D. Deze zijn belangrijk voor de productie van testosteron en oestrogeen.
Regelmatige lichaamsbeweging kan de hormoonproductie stimuleren en helpen om het niveau van testosteron en oestrogeen op peil te houden. Kies voor zowel krachttraining als cardiovasculaire oefeningen. Langdurige stress kan de hormoonspiegels beïnvloeden. Zorg voor voldoende ontspanning en slaap om stress te verminderen
Chronische ontstekingen door een laag testosteron
Testosteron vermindert zowel bij mannen als vrouwen ontstekingen in het hele lichaam. Chronische ontstekingen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van veel welvaartsziekten, zoals obesitas, diabetes type 2, hart- en vaatziekten en dus ook artrose. Het is dan ook verstandig om bij het ouder worden een paar keer per jaar een kuur te doen met natuurlijke ontstekingsremmers om uw lichaam ‘op te schonen’. Wanneer deze ontstekingsreacties niet goed worden gecontroleerd, kunnen ze zich immers ophopen en schade aanrichten aan weefsels – waaronder kraakbeen – en organen. Daardoor kunnen verschillende gezondheidsproblemen ontstaan. Goede natuurlijke ontstekingsremmers zijn o.a. vloeibare groenlipmossel, curcumine en/of zwarte bes-blad.
Bronartikelen
Testosteron: een metabool hormoon bij gezondheid en ziekte
Oestrogeen beschermt gewrichtskraakbeen door ASIC1a bij reumatoïde artritis te verlagen
Een beknopt overzicht van testosteron en botgezondheid
Geschreven door Eugène Mathijssen
Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen
