Nieuwe bloedtest helpt reumatoïde artritis voorkomen

Krijgt u binnen drie jaar reumatoïde artritis? Nederlandse reumatologen hebben een bloedtest ontwikkeld, die dit met grote zekerheid kan voorspellen. Dit maakt het mogelijk om nog voordat er ontstekingen ontstaan met de behandeling te starten. Daardoor neemt de kans op onherstelbare gewrichtsschade af.

Verhoging aantal receptoren B-cellen voorspelt risico op chronische gewrichtsontstekingen

Reumatologen van het VU Medisch Centrum en AMC in Amsterdam hebben een bloedtest ontwikkeld die het risico op reumatoïde artritis kan voorspellen. Met dit onderzoek kan een toename van het aantal receptoren van B-cellen in het bloed worden opgespoord. Bij mensen waar een verhoging wordt gezien, is de kans groot dat ze binnen drie jaar deze chronische gewrichtsaandoening kunnen krijgen.

“Dit maakt het mogelijk om de ziekte al in een vroegtijdig stadium aan te pakken,”

zegt reumatoloog Niek de Vries.

“Het liefst nog voordat de ontstekingen de gewrichten onherstelbaar kunnen beschadigen. Dat scheelt een hoop persoonlijke ellende en kan de maatschappij een forse besparing opleveren.”

Binnen drie jaar reuma

Reumatoïde artritis ontstaat niet van de ene op de andere dag. De meeste mensen die deze ziekte krijgen, krijgen al een aantal jaar eerder last van gewrichtspijn. Bovendien zijn er al bepaalde antistoffen in het bloed aanwezig. Daarom is het team op zoek gegaan naar een methode om te voorspellen wie van deze groep binnen drie jaar reuma krijgt. De onderzoekers namen bloed af bij 65 mensen die geen reumatoïde artritis hadden, maar wel last hadden van gewrichtsklachten.

“In het bloed zochten we naar receptoren van B-cellen. Deze cellen spelen een prominente rol in de afweer. Alle deelnemers met grotere hoeveelheden van deze receptoren in het bloed kregen binnen drie jaar reumatoïde artritis.”

Veel antilichamen

Bij reumatoïde artritis is het immuunsysteem van het lichaam verstoord geraakt. Er worden teveel antistoffen aangemaakt, die niet alleen ziekteverwekkers aanvallen, maar ook gezonde weefsels in de gewrichten. En dat zijn de slijmvliezen (synovia) die de binnenkant van de gewrichten bekleden. Deze antistoffen worden aangemaakt door B-cellen. Bij reumatoïde artritis produceren deze afweercellen dus overdreven veel antilichamen, die zich tegen de gewrichten gaan keren. Er ontstaan chronische ontstekingen, die uiteindelijk het kraakbeen, gewrichten en spieren kunnen beschadigen. Het onderzoek van de VU Medisch Centrum en AMC heeft nu uitgewezen, dat deze B-cellen al actief zijn nog voordat deze chronische gewrichtsaandoening zich openbaart.

Goed nieuws

Na de eerste succesvolle test werd de bloedproef op een grotere groep van 129 personen toegepast. Bij 65 procent van de deelnemers waren de receptoren voor B-cellen niet opvallend verhoogd. Zij kregen dan ook de eerste drie jaar geen reuma. Dat was wel het geval bij 91 procent van de mensen, bij wie een sterke toename van het aantal receptoren voor B-cellen in het bloed werd gemeten.

“Na het uitvoeren van deze bloedtest hadden we dus voor tweederde deel van de deelnemers goed nieuws. De komende drie haar hoeft u niet bang te zijn voor reumatoïde artritis. De mensen met een medium verhoging kunnen we over een jaar opnieuw testen of de bloedwaarden verder gaan afwijken. De groep met een zeer hoog risico zijn we onmiddellijk gaan behandelen,”

aldus Niek de Vries.

Kan er behandeld worden?

De grote vraag is of er een behandeling is voor mensen die een risico lopen om binnen drie jaar reumatoïde artritis te krijgen. Volgens de Amsterdamse reumatoloog is het zeer aannemelijk dat sommige medicijnen al in deze ‘aanloopfase’ werken. Uit onderzoek blijkt, dat een zo vroeg mogelijke behandeling de kans op gewrichtsschade bij reumapatiënten kan beperken.
De Vries:

“Het vermoeden bestaat, dat in de fase waarin de ontstekingen ontstaan er stoffen vrijkomen die de ziekte als het ware vastzetten.” Dit maakt het moeilijker om reumatoïde artritis te behandelen. Nu kunnen we deze ontstekingsfase voor zijn.”

Doel reumatoïde artritis voorkomen

Toen de bloedtest er nog niet was, behandelde de afdeling van De Vries mensen met gewrichtspijn én antistoffen in het bloed met een medicijn dat bepaalde bloedcellen afremt. Daardoor werd de ziekte gemiddeld met één jaar uitgesteld. De reumatoloog verwacht dat het effect groter zal zijn wanneer je deze behandeling toepast op mensen die met grote zekerheid binnen drie jaar reumatoïde artritis kunnen krijgen. Het doel is om uiteindelijk deze slopende ziekte te voorkomen. Daarom is het volgens de reumatoloog belangrijk om zo snel mogelijk uit te zoeken welke medicijnen de ontwikkeling van reumatoïde artritis kunnen voorkomen.

“Door deze nieuwe bloedtest zal in ieder geval de behandeling van reuma veranderen. Al zouden we éénderde of de helft van de gevallen kunnen voorkomen. Dat zou een uitstekend resultaat zijn,”

stelt Niek de Vries.