Heeft u last van beginnende of ernstige artrose? In dit artikel worden de vier stadia van deze progressieve gewrichtsaandoening beschreven. Bovendien leert u meer over hoe uw arts elke fase behandelt om de pijn en stijfheid te verminderen.
Artrose is een progressieve gewrichtsaandoening die wordt veroorzaakt door de afbraak van kraakbeen. Deze aandoening kan worden onderverdeeld in vier stadia: vroege artrose, milde artrose en ernstige artrose. De tijd die nodig is om door al deze stadia te gaan, kan per persoon verschillen. Sommige mensen doorlopen de vier verschillende fasen in enkele maanden, terwijl het bij anderen enkele jaren kan duren voordat het kraakbeen in de gewrichten vrijwel volledig is verdwenen. Dit artikel biedt meer informatie over de vier stadia van artrose en de behandeling ervan.
Fase 0: pre-artrose
Pre-artrose wordt doorgaans niet beschouwd als een medische aandoening, maar als een voorloper van gewrichtsslijtage. Het verwijst naar veranderingen in de gewrichten die zich kunnen voordoen vóór de ontwikkeling van daadwerkelijke artrose. In dit stadium begint er bij het ouder worden op cellulair niveau enige slijtage aan het kraakbeen te ontstaan, hoewel er nog geen merkbare gewrichtsklachten zijn. Deze zeer prille slijtage kan ook het gevolg zijn van een eerdere blessure, intensieve sportbeoefening, zware arbeid of overgewicht. Het is moeilijk om pre-artrose vast te stellen via röntgenfoto’s. Als uw arts vermoedt dat u een hoog risico heeft op het ontwikkelen van artrose, zal hij of zij aanpassingen in uw levensstijl aanbevelen, zoals regelmatige lichaamsbeweging, het vermijden van overmatige gewrichtsbelasting en streven naar een gezond lichaamsgewicht.
Fase 1: vroege artrose
In dit stadium is er aantoonbare slijtage van het kraakbeen in de gewrichten. Op röntgenfoto’s is te zien dat de ruimte tussen de gewrichten is afgenomen, wat betekent dat de botuiteinden dichter bij elkaar komen te liggen als gevolg van kraakbeenverlies. Ook kunnen er botuitsteeksels of osteofyten ontstaan die door het lichaam worden aangemaakt om het verlies aan kraakbeen te compenseren. Sommige mensen ervaren milde gewrichtspijn in deze fase, terwijl anderen helemaal geen klachten hebben. De meeste mensen met vroege artrose zoeken geen medische behandeling. Wie dat wel doet, krijgt voornamelijk advies om de levensstijl aan te passen om het slijtageproces te vertragen. Bij milde pijn kunnen paracetamol of vrij verkrijgbare ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs) zoals diclofenac, ibuprofen en naproxen worden ingenomen. Als alternatief kunnen natuurlijke ontstekingsremmers zoals vloeibare Groenlipmossel, Curcumine en/of Zwarte bes-blad worden overwogen, omdat chemische ontstekingsremmende pijnstillers vervelende bijwerkingen kunnen hebben, zoals maag- en darmklachten.
Fase 2: milde artrose
In dit stadium is de afbraak van kraakbeenweefsel wat actiever. Het wordt dunner en vertoont kleine scheurtjes. Ook worden er meer botsporen gevormd aan de randen van de gewrichten. Bovendien kan het gewrichtskapsel geïrriteerd raken. Dit leidt tot pijn en stijfheid, vooral tijdens het bewegen of na intense inspanning. U zult ook merken dat bepaalde bewegingen moeilijker worden en dat het aangetaste gewricht minder soepel aanvoelt. Om de diagnose ‘milde artrose’ te bevestigen en de mate van kraakbeenschade te beoordelen, kunnen röntgenfoto’s worden gemaakt. Deze kunnen verlies van gewrichtsruimte, botvorming en andere botveranderingen zichtbaar maken. Om de pijn en stijfheid te verminderen, zal uw arts vrij verkrijgbare ontstekingsremmende pijnstillers voorschrijven en u adviseren te streven naar een gezond gewicht en oefeningen te doen die uw gewrichten niet te zwaar belasten. In dit stadium kunt u ook kiezen voor natuurlijke ontstekingsremmers.
Fase 3: gevorderde artrose
In dit stadium is er aanzienlijke slijtage en verlies van kraakbeen in het gewricht, wat leidt tot een toename van de symptomen. De pijn wordt vaak intenser en kan scherp, stekend of zeurend zijn. Dit voelt u zowel in rust als tijdens beweging. Door de stijfheid neemt de beweeglijkheid van het gewricht verder af. Er worden meer osteofyten gevormd aan de randen van de botten, die nabijgelegen weefsels kunnen irriteren. Het gewrichtskapsel raakt ontstoken, wat kan leiden tot zwelling en roodheid in het aangetaste gebied. De arts zal een diagnose stellen op basis van röntgenfoto’s of een MRI-scan. Een MRI kan gedetailleerdere informatie geven over de conditie van het kraakbeen en de aanwezigheid van ontsteking. Ook kan een arthroscopie worden uitgevoerd om het aangetaste gewricht te onderzoeken. In deze fase zal de arts eerst proberen om de pijn te verminderen met vrij verkrijgbare ontstekingsremmende pijnstillers. Als deze niet voldoende werken, kan een injectie met corticosteroïden in het gewricht worden gegeven om de pijn te verlichten. Het blijft ook in dit gevorderde stadium belangrijk om de levensstijl aan te passen om het slijtageproces af te remmen. Het kan ook zijn dat u in deze fase wordt doorverwezen naar een fysiotherapeut. In deze fase kunnen natuurlijke ontstekingsremmers nog steeds effectief zijn om de pijn en stijfheid te verminderen.
Fase 4: ernstige artrose
Dit is het meest gevorderde stadium van artrose. Het kraakbeen kan bijna volledig verdwenen zijn, waardoor er bot-op-botcontact ontstaat. Dit betekent dat de uiteinden van de botstructuren in het gewricht direct tegen elkaar schuiven tijdens beweging. Hierdoor ervaart u voortdurend ernstige pijn, die ‘s nachts kan toenemen en de slaapkwaliteit kan beïnvloeden. De beweeglijkheid van het aangetaste gewricht is aanzienlijk beperkt in deze fase. Het wordt moeilijk en pijnlijk om het gewricht te buigen, strekken of belasten, wat de dagelijkse activiteiten en het uitvoeren van eenvoudige taken bemoeilijkt. In dit stadium kunnen er botveranderingen optreden en grote botuitsteeksels rond het gewricht ontstaan. Deze botveranderingen kunnen extra pijn, irritatie en misvorming van het gewricht veroorzaken. Wanneer de diagnose ‘ernstige artrose’ is gesteld, heeft uw arts nog maar weinig opties. Zowel chemische als natuurlijke ontstekingsremmers en veranderingen in de levensstijl hebben dan doorgaans onvoldoende effect. In de meeste gevallen zal uw arts een gewrichtsvervangende operatie voorstellen. Dit houdt in dat uw versleten knie of heup wordt vervangen door een kunstprothese.
Geschreven door Eugène Mathijssen
Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen
