Maakt deze prominente behandeling artrose alleen maar erger?

Ontstekingsremmende pijnstillers zijn op dit moment de standaardbehandeling bij artrose. Amerikaanse onderzoekers suggereren nu dat deze NSAIDs na verloop van tijd de gewrichtsontstekingen kunnen verergeren en de kwaliteit van het resterende kraakbeen verminderen. “We zullen moeten wachten op meer ondersteunend bewijs voordat we de inzet van deze medicijnen bij artrose overboord gooien,” is de reactie van onze ‘huisorthopeed’ Jan Ide de Jong op deze studie.

De zoektocht naar een therapie om artrose te genezen of de progressie van deze gewrichtsaandoening af te remmen, gaat onverminderd door. Op dit moment worden vooral niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIDs) – zoals ibuprofen en naproxen – gebruikt voor de pijn en ontstekingen in de door slijtage aangetaste gewrichten. Er is echter weinig bekend over het langetermijneffect van deze ontstekingsremmende pijnstillers op de progressie van artrose. Onderzoekers van de Universiteit van Californië suggereren nu dat deze medicijnen na verloop van tijd de ontsteking in het kniegewricht kunnen verergeren. Deze studie is in november 2022 gepresenteerd op de jaarlijkse bijeenkomst van de Radiological Society of North America (RSNA). Uiteraard hebben wij ook onze ‘huisorthopeed’ Jan Ide de Jong gevraagd naar zijn visie op deze studie.

Synovitis

“NSAIDs worden vaak gebruikt om de pijn bij artrose te behandelen, maar het is nog steeds een open discussie of ze ook daadwerkelijk effect hebben,” zegt Johanna Luitjens, die als onderzoeker is verbonden aan de afdeling Radiologie en Biomedische Beeldvorming van de Amerikaanse universiteit. “Met name de impact van deze geneesmiddelen op synovitis is nooit geanalyseerd met behulp van MRI-scans.”
Synovitis is een ontsteking aan het gewrichtskapsel. Deze ontstaat vrijwel altijd bij artrose als gevolg van het slijtageproces. Deze ontsteking is ook de belangrijkste bron van de pijn en stijfheid bij artrose, omdat kraakbeen zelf geen zenuwen bevat die pijnsignalen naar de hersenen door kunnen seinen. Luitjens en haar team hebben het effect van NSAIDs op synovitis bij patiënten met knieartrose geanalyseerd. Ook wilde ze weten hoe deze medicijnen in de loop van tijd de gewrichtsstructuur beïnvloeden.

MRI-scan

“Ontstekingen aan het gewrichtskapsel spelen een belangrijke rol bij artrose. Synovitis kan dus een doelwit zijn voor nieuwe behandelingen,” vertelt de onderzoeker uit Californië. “Daarom hebben wij geanalyseerd of een behandeling met NSAIDs een positief of negatief effect heeft op de ontwikkeling en progressie van Synovitis. Daarnaast hebben we gekeken of de kwaliteit van het kraakbeen wordt beïnvloed door een behandeling met NSAIDs.”
Voor dit onderzoek werden 277 deelnemers aan een langlopend artrose-onderzoek geselecteerd. Het ging hier om patiënten met matige tot ernstige knieartrose die minimaal een jaar werden behandeld met NSAIDs. De resultaten werden vergeleken met een controlegroep van 793 mensen die niet behandeld werden met deze ontstekingsremmende pijnstillers. Alle deelnemers ondergingen zowel bij de start van het onderzoek als na vier jaar een MRI-scan van de aangetaste knie, waarbij de ontstekingen, kraakbeendikte en samenstelling van het kraakbeen goed in beeld gebracht konden worden.

Opnieuw onder de loep?

De resultaten toonden geen voordeel op de lange termijn aan van het gebruik van NSAIDs bij knieartrose. Na vier jaar was de kwaliteit van het kraakbeen sterker afgenomen dan bij de controlegroep die geen ontstekingsremmende pijnstillers gebruikten. Ook de gewrichtsontstekingen waren ernstiger.
Johanna Luitjens: “Onze studie heeft aangetoond dat NSAIDs geen bescherming bieden bij het verminderen van ontstekingen of het vertragen van de progressie van artrose in het kniegewricht. Het gebruik van NSAIDs als ontstekingsremmer bij artrose zou opnieuw onder de lopen genomen moeten worden. Er kon immers geen positief effect op gewrichtsontstekingen worden aangetoond.”

Versnellen ontstekingen afbraak kraakbeen?

Luitjens heeft wel vermoedens waarom het gebruik van NSAIDs de ontsteking van het gewrichtskapsel verder verhoogt. Volgens haar kan het ontstekingsremmende effect van NSAIDS de Synovitis niet effectief voorkomen. Deze ontsteking van het gewrichtskapsel versnelt de verdere afbraak van het kraakbeen, waardoor de Synovitis verergert. Aan de andere kant kan het pijnstillende effect van deze medicijnen ervoor zorgen dat patiënten actiever worden. Ook dit kan de gewrichtsontstekingen verder aanwakkeren. De Amerikaanse onderzoeker merkt wel op dat toekomstige studies een sluitend bewijs moeten leveren voor de ontstekingsremmende werking van NSAIDs bij artrose.

Wat zijn de alternatieven?

Het remmen van de ontstekingen is op dit moment nog steeds de enige beschikbare behandeling bij artrose. Eén van de alternatieven is een injectie met corticosteroïden in het aangetaste gewricht. Dit is de chemische variant van het pijnstillende hormoon cortisol dat in de bijnier wordt aangemaakt. De pijnstillende én ontstekingsremmende werking van zo’n injectie kan soms een paar maanden verlichting geven. Hoe goed corticosteroïden ook werken, uw arts zal deze behandeling liever niet veel willen herhalen. Ze kunnen namelijk de afbraak van het resterende kraakbeen versnellen. Een andere mogelijkheid is een injectie met hyaluronzuur. Deze substantie heeft niet alleen een ontstekingsremmende werking, maar verbetert ook de samenstelling van de gewrichtsvloeistof. Daardoor worden de gewrichten beter gesmeerd, zodat u soepeler kunt bewegen. Nadeel is dat deze behandeling niet door de zorgverzekeraar wordt vergoed. U zult zelf voor ongeveer 150 euro een injectie bij de apotheek moeten aanschaffen en uw arts vragen om u daarmee te prikken. Ook kunt natuurlijke ontstekingsremmers overwegen, zoals vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte Bes-blad. Deze werken anders bij het bestrijden van gewrichtsontstekingen dan NSAIDs. Hier kunt u meer lezen over alternatieve therapieën bij artrose, waarbij ook wordt aangegeven hoe effectief ze zijn.

Dit zegt orthopeed Jan Ide de Jong over deze NSAID-studie:

“Dit is één van de vele studies die is uitgevoerd naar de werking van NSAIDs. In de toekomst zullen er ongetwijfeld nog meer volgen. De conclusie van deze ene studie is geen reden om het huidige beleid over de inzet van NSAIDs bij artrose meteen overboord te gooien. Daar is veel meer ondersteunend onderzoek voor nodig voordat we het ‘bewijs’ geleverd hebben. Nieuwe publicaties over dit onderwerp blijven we uiteraard nauwlettend volgen.”

 

Bronartikel

Het bronartikel is online in te zien.