Van stevig naar breekbaar: de vier stadia van osteoporose onthuld

Osteoporose treft honderdduizenden Nederlanders en is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid afneemt, waardoor botten fragieler worden en vatbaarder voor breuken. Om osteoporose beter te begrijpen, is het belangrijk om de vier stadia ervan te kennen. Dit helpt u om op tijd actie te ondernemen voor het behoud van sterke botten.

In Nederland hebben 800.000 vrouwen en mannen osteoporose. Deze aandoening ontwikkelt zich wanneer de botdichtheid afneemt en de botten steeds vatbaarder worden voor breuken. Omdat er geen symptomen zijn, wordt osteoporose ook wel de ‘stille’ botziekte genoemd. U merkt er weinig van totdat u bij een onschuldige val plotseling een heup, pols of ruggenwervel breekt. In dit artikel leggen we de vier stadia van botontkalking – zoals deze aandoening ook wel wordt genoemd – uit en hoe artsen elke fase diagnosticeren.

Fase 1: normale botdichtheid

In het eerste stadium van osteoporose ontwikkelen de botvorming en het botverlies zich in hetzelfde tempo. Dit betekent dat uw lichaam evenveel botcellen aanmaakt als dat u verliest. In deze fase blijft de botdichtheid normaal en zijn er geen tekenen van osteoporose of verhoogd risico op fracturen. Een arts kan echter overwegen dat osteoporose aanwezig is, omdat de vorming van nieuwe botcellen het verlies van oude cellen niet meer compenseert. Met andere woorden, het skelet wordt niet langer versterkt.

Fase 2: lage botmassa

Dit is het stadium vóór de diagnose van osteoporose, bekend als osteopenie. Bij osteopenie heeft u een lagere botmassa of botdichtheid dan normaal op uw leeftijd. Dit duidt erop dat er meer botcellen worden afgebroken dan aangemaakt. Het risico op fracturen neemt toe, maar is nog steeds relatief laag. Osteopenie hoeft niet altijd te leiden tot osteoporose. U heeft nog voldoende tijd om dit risico te verminderen door bijvoorbeeld voedingssupplementen te gebruiken die de aanmaak van nieuw botweefsel ondersteunen. Ook oefeningen kunnen bijdragen aan het versterken van de botten.

Fase 3: osteoporose

Na het bereiken van dit stadium zal de arts waarschijnlijk de diagnose ‘osteoporose’ stellen. Op dit punt is er een aanzienlijk verlies van botmassa en botdichtheid. De botten worden zwakker en brozer, waardoor het risico op fracturen toeneemt. Zelfs een lichte val kan nu leiden tot botbreuken, terwijl dit normaal gesproken geen ernstige gevolgen zou hebben.

Fase 4: ernstige osteoporose

Dit is het meest gevorderde stadium van osteoporose. De botmassa en botdichtheid zijn sterk verminderd, wat resulteert in een hoog risico op fracturen, zelfs bij minimale belasting. Het risico op complicaties zoals compressiefracturen van de wervelkolom en heupfracturen is aanzienlijk verhoogd. Een arts kan de definitieve diagnose stellen door middel van verschillende tests.

Hoe stelt uw arts de diagnose osteoporose?

Een arts zal eerst vragen stellen om mogelijke risicofactoren vast te stellen, zoals een familiegeschiedenis van osteoporose, eerdere fracturen en medicatiegebruik. Vervolgens kan een lichamelijk onderzoek worden uitgevoerd om tekenen van osteoporose op te sporen, zoals een afname van lichaamslengte, een gebogen houding of verlies van spiermassa. De meest gebruikelijke test om de botmineraaldichtheid (BMD) te meten, is een DXA-scan. Deze scan meet de dichtheid van botten in de heup en de wervelkolom. Bloedonderzoek kan ook worden uitgevoerd om calcium- en vitamine D-spiegels te controleren.

Wanneer en hoe vaak moet u zich laten screenen op osteoporose?

Wat betreft het screenen op osteoporose gelden de volgende richtlijnen:
– Voor vrouwen en mannen zonder specifieke risicofactoren wordt meestal een botdichtheidsmeting (DEXA-scan) aanbevolen op de leeftijd van 65 jaar. Bij normale resultaten kan herhaling na 5 jaar worden overwogen.
– Vrouwen na de menopauze hebben een verhoogd risico op osteoporose. Het wordt aanbevolen dat vrouwen in deze categorie op de leeftijd van 65 jaar een DEXA-scan ondergaan. Bij normale resultaten kan herhaling na 5 jaar worden overwogen. Als er echter al risicofactoren aanwezig zijn, kan een eerdere screening worden aanbevolen.
– Hoewel osteoporose vaker voorkomt bij vrouwen, kunnen ook mannen deze aandoening ontwikkelen. Mannen met risicofactoren, zoals een laag lichaamsgewicht, een familiegeschiedenis van fracturen, langdurig corticosteroïdgebruik of andere medische aandoeningen, kunnen mogelijk vóór de leeftijd van 65 jaar gescreend worden.

Meer weten over osteoporose? Duik dan eens in ons uitgebreide dossier met achtergronden, behandelingen, voedingsadviezen en oefeningen.