Jeugdreuma of Juveniele Idiopathische Artritis (JIA)

Jeugdreuma: niet alleen bij kinderen, ook bij volwassenen

jeugdreumaJeugdreuma is een ziekte die bij één op de 1000 kinderen voorkomt. Deze aandoening heeft de kenmerken chronische of steeds terugkerende ontstekingen in de gewrichten. De medische naam voor jeugdreuma is Juveniele Idiopathische Artritis (JIA). Deze naam is niet zomaar bedacht. Deze ‘dure’ woorden geven precies aan om wat voor aandoening het gaat en wie er door getroffen wordt. ‘Juveniele’ betekent dat de eerste klachten voor het zestien levensjaar zijn ontstaan. ‘Idiopathisch’ betekent dat het niet bekend is waardoor de aandoening wordt veroorzaakt. En met ‘artritis’ wordt duidelijk gemaakt, dat het hier om een ontsteking van de gewrichten gaat. Jeugdreuma is niet één vastgestelde aandoening, maar een verzamelnaam voor verschillende vormen van gewrichtsontstekingen bij kinderen. De belangrijkste zijn: oligo-articulaire jeugdreuma, poly-articulaire jeugdreuma, Juveniele idiopathische artritis met enthesitis en systemische jeugdreuma. De uiteindelijke vorm van jeugdreuma kan pas een half jaar na de eerste klachten worden vastgesteld.

Symptomen jeugdreuma of Juveniele Idiopathische Artritis (JIA)

Er zijn dus diverse vormen van jeugdreuma. De symptomen van deze aandoeningen kunnen sterk uiteenlopen. Bij veel kinderen en jongeren gaat jeugdreuma gepaard met vermoeidheid. Bij een reumatische aandoening kost alle inspanningen net wat meer energie. Dat geldt zeker voor kinderen, die ook nog eens energie nodig hebben om te groeien. Dus vermoeidheid is heel normaal bij jeugdreuma.

Oligo-articulaire jeugdreuma of oglio-artritis

Deze vorm komt het meest bij kinderen voor. Bij oligo-articulaire zijn maximaal vier gewrichten tegelijk ontstoken. Deze aandoening treft vooral de grote gewrichten – vaak links en rechts tegelijk – van het lichaam, zoals knie, enkel of elleboog. De ontstekingen ontstaan op de plek waar de pees aan het bot is aangehecht. Als de eerste klachten voor het zesde levensjaar optreden, dan wordt er gesproken over vroeg beginnende oligo-articulaire jeugdreuma. Deze vorm komt vooral voor bij meisjes. Bij deze vorm kunnen anti-nucleaire antistoffen (ANA) in het bloed aanwezig zijn. Dit verhoogt de risico van een oogontsteking. Bij jongens openbaren de gewrichtsontstekingen in veel gevallen zich pas in de puberteit. Dan wordt gesproken over laat beginnende oligo-articulaire jeugdreuma.

Hoe deze vorm van jeugdreuma zich zal ontwikkelen, is niet te voorspellen. In de meeste gevallen raken de gewrichten een paar keer ontstoken. Daarna komen de klachten niet meer terug, zonder dat de gewrichten beschadigd zijn geraakt. In sommige gevallen kunnen de gewrichtsontstekingen zich verder uitbreiden in het lichaam en zich ontwikkelen tot chronische reuma. Dit kan leiden tot reumatoïde artritis, artritis psoriatica (reuma met psoriasis) of een verstijving van de rug. Deze laatste aandoening heet bij volwassenen de Ziekte van Bechterew.

Poly-articulaire jeugdreuma of poly-articulaire JIA

Bij deze vorm zijn vijf of meer gewrichten in het lichaam ontstoken. De ontstekingen zijn aanwezig in de kleine gewrichten van de handen en voeten. Bij minder dan 5 procent van de kinderen met jeugdreuma is de reumafactor (RF) in het bloed aanwezig. Dan lijken de symptomen van de poly-articulaire jeugdreuma sterk op die van reumatoïde artritis bij volwassenen. De ontstekingen kunnen zich dan uitbreiden naar de grote gewrichten van het lichaam. De klachten beginnen rond het tiende levensjaar en kunnen langdrug en ernstig zijn. Dit kan uiteindelijk leiden tot blijvende schade aan de gewrichten.

Ook als de reumafactor niet in het bloed is aangetroffen, kan er weinig gezegd worden over het verloop van de ziekte. In sommige gevallen nemen de ontstekingen snel af, in andere gevallen kan het een tijd duren voordat de ziekte tot rust is gekomen. In de meeste gevallen blijven de gewrichten onbeschadigd en dus kunnen zij na verloop van tijd weer goed functioneren.

Systemische jeugdreuma of systematische JIA

Bij dit type jeugdreuma zijn niet alleen de gewrichten ontstoken, maar ook verschillende organen. De belangrijkste klachten van systemische jeugdreuma zijn, naast pijn en stijfheid in de gewrichten, hoge koorts en huiduitslag. Daarnaast kunnen de lever, milt en lymfeklieren vergroot zijn. Van een ontsteking van deze organen zal het kind meestal weinig merken. Dat is wél het geval bij hartvliesontsteking of longvliesontsteking. Dan ontstaat er pijn in de borst en benauwdheid.

Bij systematische jeugdreuma is een serieus risico op het macrofaag activatie syndroom (MAS) aanwezig. Een macrofaag wordt ook wel de grote ‘vreetcel’ genoemd. Ze kruipen tussen de weefsels door en nemen binnengedrongen virussen en bacteriën op. Bij MAS zijn de macrofagen zo actief, dat er geen controle meer over is. In het beenmerg gaan ze de nieuwe bloedcellen opeten, waardoor een tekort ontstaat aan rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes. Dit leidt tot hoge koorts, bloedarmoede, problemen met de bloedstolling en verhoogde vatbaarheid voor infecties. Systemische jeugdreuma is een hardnekkige aandoening die moeilijk kan worden behandeld.

Juveniele idiopathische artritis met enthesitis

Bij deze vorm van jeugdreuma zijn niet alleen de gewrichten ontstoken, maar ook de pezen en gewrichtsbanden daar omheen. Dit komt bij ongeveer 15 procent van de kinderen en jongeren met JIA voor. Vooral jongens krijgen Juveniele idiopathische artritis met enthesitis. Meestal begint de ziekte na het 7e levensjaar. Na het 16e levensjaar wordt deze aandoening de ziekte van Bechterew genoemd. Bij Juveniele idiopathische artritis met enthesitis ontstaan er ontstekingen in de grote gewrichten van de voeten en benen en de aanhechtingspunten van pezen aan het bot. Soms voelt ook de onderrug stijf aan. Soms heeft de patiënt ook last van rode en tranende ogen. Het is dan verstandig om – in overleg met de behandelende specialist – een afspraak te maken met de oogarts.

Wat is de oorzaak van jeugdreuma?

Dat is nog een groot mysterie. Wel heeft men kunnen vaststellen dat het om een auto-immuunziekte gaat. Dat is kort gezegd een ontregeling van het afweersysteem van het lichaam. Dit afweersysteem heeft als taak om alles wat niet in het lichaam thuishoort op te sporen en onschadelijk te maken. Zoals schadelijke virussen en bacteriën. Daardoor kunnen deze kwaadaardige indringers ons niet ziek maken. Bij een auto-immuunziekte krijgen de afweercellen om een nog onbekende reden een verkeerde opdracht mee. Ze gaan ook het gevecht aan met de gezonde cellen van het lichaam. Dit veroorzaakt ontstekingen in de gewrichten en soms ook in de organen.

Hoe wordt de diagnose jeugdreuma gesteld?

Er is een lange weg af te leggen voordat de diagnose jeugdreuma kan worden gesteld. Soms kost het paar maanden. Maar er zijn ook gevallen bekend dat het een aantal jaren heeft geduurd. Andere kinderziektes kunnen namelijk ook gepaard gaan met gewrichtsontstekingen. Bovendien kunnen de klachten tijdens de onderzoekperiode een tijdje verdwijnen. In een persoonlijk gesprek zal de arts de ouders vragen naar de klachten en hoe lang ze aanwezig zijn. Daarna volgt een uitgebreid lichamelijk onderzoek. Dit beperkt zich niet tot de gewrichten, maar ook hart, longen, ogen en buik zullen onderzocht worden. Daarna zal het bloed gecontroleerd worden op de aanwezigheid van de reumafactor, antinucleaire antistoffen (ANA) en de erfelijke factor HLA-B27. De aanwezigheid van één of meerdere van deze factoren in het bloed kunnen helpen bij het vaststellen om welke vorm van jeugdreuma het gaat. Meestal zal de arts ook besluiten om een röntgenfoto te laten maken. Daarop kan hij zien of gewrichten beschadigd zijn als gevolg van ontstekingsprocessen.

Juveniele Idiopathische Artritis behandeling en richtlijnen

Tot op heden zijn er nog geen specifieke medicijnen voor jeugdreuma ontwikkeld. Alle geneesmiddelen bij reuma zijn uitsluitend getest op volwassenen. Het is nog onvoldoende bekend hoe ze bij kinderen werken. Wereldwijd overleggen (kinder)reumatologen dan ook regelmatig over de werking en bijwerking van dergelijke medicijnen bij kinderen. Er zijn wel een aantal richtlijnen voor het bepalen van de behandeling. Deze moet altijd specifiek op ieder kind worden afgesteld.

Bij milde gewrichtsklachten zal de arts een eenvoudige pijnstiller als Paracetamol voorschrijven. Het kind heeft dan minder pijn en kan zich daardoor gemakkelijker bewegen. Als dit niet werkt, kan er overgestapt worden op NSAIDs. Dit zijn ontstekingsremmende pijnstillers die slechts een paar uur effect hebben. Het kind zal dus meerdere tabletten per dag moet nemen. Het gebruik van NSAIDs gaat wel gepaard met bijwerkingen, zoals last van de maag of het sneller oplopen van blauwe plekken. Corticosteroïden remmen de ontstekingen en beperken de schade aan de gewrichten.

Prednison is het bekendste middel uit deze reeks. Dit middel kan ook als plaatselijke injectie in het gewricht worden toegediend. Dit heeft als voordeel dat het middel alleen daar werkt waar de ontstekingen aanwezig zijn, en dat het in deze behandelingswijze (via een injectie) een schadelijk effect heeft op het kraakbeen in de gewrichten.

Als deze medicijnen niet voldoende resultaat geven, dan kan de arts een klassieke reumaremmer (DMARD) voorschrijven. Deze medicijnen maken de ziekte minder actief, waardoor er minder schade aan de gewrichten zal optreden. Het kan weken tot maanden duren totdat de werking van een DMARD voelbaar is. Als dit niet het geval is, kan de arts een biologische reumaremmer voorschrijven. Deze bevat dierlijk of menselijk eiwit dat ontstekingsprocessen kan stopzetten. Dit wordt toegediend via een injectie of een infuus.

Gevolgen en verloop jeugdreuma of Juveniele Idiopathische Artritis (JIA)

Oligo-articulaire JIA heeft over het algemeen een mild verloop met een kleine kans op groeiachterstand of gewrichtsschade. Deze vorm kan helemaal genezen. Moeilijker te voorspellen is het verloop van poly-articulaire JIA. Wanneer de medicijnen aanslaan, kunnen de ontstekingen helemaal tot rust komen. Schade aan de gewrichten is mogelijk, vooral als de reumafactor in het bloed aanwezig is. Deze vorm kan lang actief blijven. Juveniele idiopathische artritis met enthesitis kent een wisselend verloop. Bij de een komt de aandoening tot rust, bij de ander kunnen de klachten zich uitbreiden tot het bekken en onderste deel van de wervelkolom. Het is moeilijk te voorspellen hoe systematische JIA verloopt. Goede periodes wisselen zich af met periodes dat de ontstekingen opvlammen. Veel hangt af of de medicijnen aanslaan.

Acute reuma bij kinderen

Acute reuma komt tegenwoordig amper nog voor. Als dit wel het geval is, dan worden meestal kinderen tussen de 14 en 18 jaar getroffen. Dit begint vaak met een eenvoudige keelontsteking door besmetting met de streptokok-A bacterie. En heel soms kan deze besmetting tot acute reuma leiden. Daardoor ontstaan ontstekingen aan de gewrichten. Opvallend is dat steeds één gewricht tegelijk ontstoken raakt. Vaak gaat het om een elleboog, knie, enkel of pols.

Voeding en jeugdreuma

Daar is nog weinig bekend over. Wel doet het Wilhelmina Kinderziekenhuis een onderzoek naar toediening van een niacinesupplement bij jeugdreuma. Er zijn aanwijzingen dat vitamine B3 een remmende werking op het afweersysteem heeft.

Is jeugdreuma erfelijk?

De drie hoofdvormen van jeugdreuma zijn niet erfelijk. Het komt slechts heel sporadisch voor, dat meerdere kinderen in een gezin last krijgen van deze aandoening. Wel spelen genetische aanleg een rol bij de ontwikkeling van jeugdreuma. Daar is nog weinig over bekend, maar er wordt wel veel onderzoek naar gedaan. Sommige vormen van jeugdreuma kunnen wel erfelijk zijn. Dat geldt voor enthesitis related arthritis en artritis psoriatica. Deze vormen van jeugdreuma kunnen wél vaker binnen één familie voorkomen. Bij het eerste type jeugdreuma zijn naast de grote gewrichten van de onderste helft van het lichaam ook de peesaanhechtingen van het bot ontstoken. De erfelijke factor HLA-B27 is bij deze aandoening in het bloed aantoonbaar. Bij artritis psoriatica gaan de gewrichtsontstekingen gepaard met de huidziekte psoriasis. Beide van deze vormen van jeugdreuma zijn dus erfelijk.

Website jeugdreumavereniging

Voor meer informatie kunt u de website van de jeugdreumavereniging bezoeken:
jeugdreumavereniging.nl

Deel dit bericht

Stuur door via e-mail Print pagina

Meer artikelen lezen in ons kenniscentrum

Gratis boekje "Bewegen zonder pijn"

Download nu gratis het boekje ‘Bewegen zonder pijn’ t.w.v. € 4,95.

Download gratis

Heeft u vragen? Wij helpen u graag.
Neem contact op.

Beoordeling van dit artikel:
Eugene Matthijssen

Geschreven door Eugène Mathijssen

Hoofdredacteur van Bewegen zonder Pijn. Gezondheidsjournalist en auteur van diverse gezondheidsboeken. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar alternatieve behandelingsmogelijkheden en andere natuurlijke kruiden en substanties met geneeskrachtige eigenschappen.
Neem contact op Eugène Mathijssen